حقوق عامه؛ زیربنای عدالت جامع و‌ همگانی

خواست‏‏‌های بنیادین حقوق عامه را در یکی از دو ضابطه زیر می‏ توان تعریف و بیان کرد که یکی با نظریه اصالت تصوری «ایده‏ آلیستی» در حوزه تغییر و سکون استوار است و دیگری با اعتقاد به اصالت، آزادی و مختار بودن انسان.
مولفه اصالت تصوری بر این پایه استوار است که «هر تغییر سیاسی باید متوقف شود.» تغییر شر است و سکون ایزدی. هرگونه تغییر را می‏توان متوقف کرد.
اگر دولت به سواد یا نسخه دقیق اصل، یعنی صورت یا مثال شهر مبدل شود «یا آیتم ‏هایی نظیر حقوق شهروندی که یکی از شعارهای پایه‏ ای دولت‏ های یازدهم و اکنون دوازدهم است محقق و استیفا شود یا آیتم اولیه تدبیر و امید که با این کلید‏واژه و آن «کلید معروف» رئیس‏‏ جمهوری کارزار انتخاباتی را از خلبان دیروز و شهردار سابق- سردار محمد‏باقر قالیباف- ربود و پیروز این ماراتن شد.» یکی دانستن مقدرات دولت با مقدرات جامعه؛ حصر توجه به این طبقه و وحدت آن در ثانی دولت باید به تولید که شعار سال مقام معظم رهبری «رونق تولید» بهای دو‏ چندان دهد و قناعت‏ پیشه و خودبسنده باشد و خودبسندگی اقتصادی را وجهه نظر و عمل قرار دهد و در پروژه ‏ها و برنامه‏‏ های عمرانی و اقتصادی و به ‏ویژه در بخش خصوصی آن را بروز داده و به منصه ظهور رسانده و متجلی و شکوفا کند و‏گر نه حکمرانان به تاجران وابستگی پیدا خواهند کرد یا خودشان تاجر خواهند شد.
«شبیه داستان مفاسد اقتصادی گوشت‏ های منجمد وارداتی که کسانی که پست ‏ها و مناصب دولتی داشتند به تجار وابستگی پیدا کردند و خودشان تاجر شدند و به جای ادامه تحصیل به قول قاضی بررسی پرونده گوشت‏ های وارداتی رفته بود در ارمنستان «رستوران» دایر کرده و بعد از گرجستان گوشت وارد کرده بود و این طرف داستان باز به قول قاضی پرونده پیرزن بیچاره باید ساعت ‏ها در صف‏ های طویل معطل می‏ شد تا با کارت ملی، سه کیلو گوشت بگیرد و عکسش هم در شبکه‏ های آن‏ور آبی پخش شود. آیا این است استیفای حقوق عامه بر مبنای عدالت همگانی؟!‏» که مولفه نخست پایه‏ های عدالت و مولفه دوم وحدت، انسجام و ثبات دولت را سست خواهد کرد.
این مسئله برخورد قاطع، منسجم، استوار و با برنامه حجت‏ الا‏سلام رئیسی در ذات مسئله و در نوع خود بی‏ بدیل و مهم و کلیدی است و تا این بازه زمانی کارآمد و موفق بوده است و اینکه آقای حسین راغفر گفته است: «هنوز با مفاسد کلان و دانه ‏درشت‏ ها برخوردی نشده است.» این قضیه بی‏ انصافی،کم ‏‏لطفی و از وجدان به دور است و همان مثال بارز یک طرفه به قاضی رفتن است.
وقتی از عدالت سخن به میان می ‏آوریم، دیدگاه و مقصودمان از این واژه بدیهی و ملموس واقعا چیست؟ تصور نمی‏ شود این قبیل مسائل لفظی اهمیت خاصی داشته باشند یا اصولا پاسخ قطعی به آنان امکان‏‏ پذیر باشد، زیرا چنین اصطلاحاتی همیشه به معانی مختلف به کار می‏ روند.
با این حال مراد اغلب ما از عدالت، به‏ ویژه کسانی که دیدگاه کلی انسان‏ دوستانه دارند، شاید چیزی از این مقوله باشد: در مقام نخست توزیع برابر حقوق شهروندی، یعنی آنگونه محدودیت‏ ها که در زندگی اجتماعی در مورد آزادی لازم است؛ در درجه دوم رفتار و سلوک مساوی با شهروندان در برابر قانون «همان حقوق عامه که آقای رئیسی از بدو ورود به راس قوه قضائیه به جد و محکم پیگیر آن بوده و هستند.» مادامی که قوانین خود ترجیح یا تبعیضی در مورد هیچ شهروند یا گروه یا طبقه‏ ای قائل نشوند که خوشبختانه رئیس دستگاه قضا این مسئله کلیدی را نصب‏ العین قرار داده و حتی گفته است: «یقه ‏سفیدها هم مستثنی و در امان نیستند.» رابعا بی‏طرفی محاکم عدلیه «برکناری بعضی قضات خود گواه این قضیه است» و در آخر برخورداری هر شهروند از سهم و حق و حقوق مساوی نه‏ تنها از بار بلکه از مزایا و محاسنی است که هر شهروند به علت سکونت و عضویت در یک کشور و خاصه نظام مقدس جمهوری اسلامی می‏‏ تواند اعاده و دریافت کند و طبق آموزه ‏های دینی و روایات ائمه معصومین ما انسان قابل احترام است و باید تکریم شود.
مساوات و تساوی ‏‏‏طلبی به معنای اخص کلمه که آقای رئیسی تاکید ویژه به آن دارند خواستار رفتار و سلوک بی‏طرفانه با شهروندان طبق شارع مقدس نظام است و می‏ خواهد اصل و نسب و پیوند‏های خانوادگی و ثروت در کسانی که قانون را در مورد شهروندان اجرا می‏ کنند و مجری آن هستند تاثیری نداشته باشد و به بیان دیگر هیچ‏گونه امتیاز «طبیعی» ویژه نمی‏ شناسد.
این اصل مساوات در یکی از خطابه ‏های «پریکلس» که توکودیدس «توسیدید» ثبت کرده است نقل شده است. پریکلس می‏گوید: «قوانین ما همه را در دعاوی خصوصی به یکسان از عدالت برابر بهره‏ مند می ‏کند، ولی ما از حقی که به فضل و برتری تعلق گیرد غافل نیستیم.
وقتی شهروندی برجستگی و لیاقت خویش را به ثبوت می‏ رساند، نه از باب اینکه حق و امتیازی استثنایی به وی داده شود، بلکه به پاداش شایستگی، برای خدمت به دولت و مردم برتری و رجحان می‏ یابد و فقر هیچ مانعی در این راه ایجاد نمی‌کند».
این عبارات گویای برخی از اهداف بنیادین نهضت بزرگ مساوات و تساوی ‏طلبی است که در اسلام هیچ‏کس به فرموده قرآن معجزه پیامبر عظیم ‏الشان اسلام بر دیگری برتری ندارد الا در ایمان: «بی‏شک گرامی‏ ترین شما نزد خدا باتقواترین شماست.»
اسلام کلیه فخر ‏فروشی‏ ها، غرور، امتیازات نژادی و برتری‏ جویی‏ های اجتماعی را نفی کرده است و همه انسانها را از یک ریشه دانسته و برابر می ‏داند: «آن کسی که شما را از یک نفس آفریده است (سوره انعام، آیه ۹۸) و آیات مبارکه دیگر از سور قرآن موید این مسئله راهبردی و کلیدی تساوی‏ طلبی انسان‏ها در برابر یکدیگر است.
*کارشناس حقوق و روزنامه‏ نگار
انتهای پیام/*

حقوق عامه؛ زیربنای عدالت جامع و‌ همگانی

نسبیت گرایی فرهنگی

ایدئولوژی سیاسی چیست؟

قهقرا و پیشرفت؛ یک گزارش مستند

مجید رضائیان: محدوديت‌های رسانه‌ای برداشته نشود راه‌ حل معقول و منطقی برای سيستم نخواهد بود