توافقی برای عمل نکردن

بنابر آن چه تاکنون از سوی منابع نزدیک‌ به طالبان در دوحه و منابع آمریکایی همچون مایک پمپئو وزیر امور خارجه، مارک اسپر وزیر دفاع و دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده برمی‌‌آید این است که آمریکا و طالبان به امضای توافق صلح نزدیک شدند، اما آن چه برای دوطرف این مذاکره و همچنین مردم افغانستان و کشورهای دخیل در امور افغانستان مهم است، این است که جزییات این توافق چیست و دوطرف چگونه به اجرای آن متعهد خواهند بود؟

منابع نزدیک به گروه طالبان اعلام کردند توافق صلحی که قرار است میان این گروه و آمریکا به امضا برسد همان توافقنامه صلحی است که ترامپ یک سویه و به بهانه کشته شدن یک سرباز آمریکایی توسط طالبان در کابل از آن خارج شده بود.

پس از آن بود که آمریکا مجدد به این توافقنامه صلح بازگشت و تحلیل گران بر این باور بودند که این بار آمریکایی ها شرایط جدیدی به این توافق اضافه کرده اند، از جمله این که گروه طالبان باید روابط خارجی خود را با برخی کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران کم کند یا به این روابط پایان دهد، دوم این که طالبان باید بپذیرد نیروهای آمریکایی در افغانستان در قالب‌های مختلف از جمله در قالب‌های اطلاعاتی و عملیاتی باقی بمانند.با این حال منابع گروه طالبان تایید می کنند که آن ها همان توافقی را امضا کردند که پیش از این بین دو طرف امضا شده بود و هیچ شرایط جدیدی در آن را نپذیرفتند.

از سوی دیگر آمریکایی‌ها و دولت افغانستان پیش از این شرط گذاشته بودند در صورتی توافقنامه را امضا می کنند که طالبان راضی‌ به آتش بس سراسری در افغانستان شود.

با این حال آن چه امروز از صحبت های دو طرف بر می‌آید این است که آن ها در کاهش خشونت به توافق رسیدند و به احتمال زیاد این کاهش خشونت در افغانستان آغاز می‌شود و تا هفت روز ادامه خواهد داشت و در پایان هفت روز اگر با موفقیت همراه باشد، توافق صلح امضا خواهد شد.حال باید به چند نکته در زمینه توافق صلح توجه شود. نکته اول این که کاهش خشونت و سازوکار عمل به آن چیست؟

نماینده غیرنظامی ناتو در افغانستان و سفیر اتحادیه اروپا در افغانستان بر این باورند که آمریکا و طالبان تعریف مشخص و همسانی از کاهش خشونت ندارند. بر همین اساس عده‌ای بر این باورند که یکی از زمینه‌هایی که در کوتاه مدت یا بلند مدت دو طرف این توافق یعنی آمریکا و طالبان می توانند زیر این توافق بزنند و از آن خارج شوند، مکانیسم کاهش خشونت است. یعنی دراین مکانیسم تعریف نشده است که منظور از کاهش خشونت چیست؟

آیا کاهش در تعداد کشتار ناشی از خشونت‌هاست یا در تعداد حملات؟ برای مثال اگر در مدت یک ماه یک حمله‌ انتحاری و بزرگ انجام شود و در آن ۲۰۰ نفر کشته شوند، یا اگر در یک ماه 100 حمله انتحاری صورت گیرد اما تنها ۲۰ نفر کشته شوند، کدام یک به معنای کاهش خشونت است؟

این مکانیسم از سوی دو‌طرف تعریف نشده و تعریف یکسانی برای آن وجود ندارد و می تواند یکی از دلایل بر هم زدن توافق در آینده باشد. دومین مسئله برای برهم زدن توافق و عمل نکردن به آن از سوی دوطرف این است که هیچ طرح مشخصی برای پس از صلح تدوین نشده است.

نه تیم گفت وگو کننده از سوی کابل تعیین شده که در آن نقش دولت افغانستان، سیاسیون و جهادی‌ها و احزاب مختلف دیده شود، نه این که گروه طالبان طرح مشخصی برای آینده افغانستان و اداره آن دارد و نه طرف آمریکایی تاکنون توانسته است گروهی را به عنوان گروه برتر و اولویت‌دار برای مذاکره با طالبان جهت تعیین سرنوشت آینده افغانستان تشکیل دهد.

بنابراین هیچ یک طرح مشخصی برای آینده افغانستان ندارند و این روشن می کند که در کوتاه‌مدت پس از توافق صلح اختلافات گسترده‌ای در زمینه مذاکرات بین الافغانی و همچنین چگونگی اداره کشور پس از مذاکرات صلح به وجود خواهد آمد.

همین نارضایتی‌ها هم در بدنه طالبان و هم از سوی رهبران جهادی، می تواند دو طرف مذاکره را به سمت برهم زدن توافق پیش ببرد. مسئله سوم این است که گروه طالبان تاکنون نپذیرفته است که به صورت مشترک با آمریکایی‌ها علیه گروه‌های شبه نظامی افراطی در افغانستان پس از توافق صلح به مبارزه بپردازد به عنوان مثال اگر فردای توافق صلح سر و کله داعش در افغانستان پیدا شود، وظیفه مبارزه با او بر عهده کیست؟

طالبان بر این‌باور است که داعش در افغانستان توسط آمریکا به وجود آمده و آمریکا برنامه‌های حمایتی از او را پیش خواهد برد. حال اگر داعش در افغانستان دوباره شکل بگیرد، قطعا دست‌های خارجی از جمله آمریکایی‌ها پشت آن است.

اگر قرار باشد طالبان به مبارزه با این گروه بپردازد پس مستقیما در برابر طرح و نقشه آمریکا قرار گرفته است. ازسوی دیگر اگر طالبان این را بپذیرد که همزمان با آمریکایی‌ها به مبارزه با داعش بپردازد، بر اهداف و خطوط قرمز خود پای نهاده و بدنه میانی و جنگجوی خود را از دست داده است.

باید این نکته را در نظر داشت که وجود داعش و سایر شبه نظامیان خارجی از جمله ازبک‌ها، عرب- افغان‌ها، تاجیک‌ها و حتی ترکمن‌ها در افغانستان مسئله ای پذیرفته شده است و این که مبارزه با این گروه‌ها برعهده کیست، نیز در این توافق دیده نشده است.

همین موضوع، مسئله اختلافی دیگر در آینده توافق صلح است و می‌تواند یکی از نکات برهم زننده توافق باشد. نکته دیگر برای برهم زدن توافق این است که آمریکایی‌ها این موضوع را پذیرفته‌اند که طالبان به چیزی کمتر از تمامیت حکومت در افغانستان راضی نیست اما آمریکایی‌ها حاضر به بیان این نکته هم نیستند.

اکنون پس از این که توافق صلح امضا شود طالبان به سمت به دست گرفتن تمام قدرت در افغانستان حرکت خواهد کرد.

اگر آمریکا بخواهد حامیان سنتی خود در ۲۰ سال گذشته را در افغانستان حفظ کند، مجبور به رویارویی مجدد چه رویارویی سیاسی و چه رویارویی نظامی با طالبان خواهد بود. لذا مجبور به حمایت از متحدان سنتی خود است. این موضوع سبب می‌شود که نوعی از اختلاف و رویارویی و برهم زدن توافق در افغانستان شکل بگیرد.

نکته آخری که می‌توان در این زمینه به آن اشاره کرد این است که بخشی از بدنه طالبان به بهانه این که آتش‌بس نیست و موضوع کاهش خشونت مطرح شده است، سلاح خود را بر زمین نخواهند گذاشت و حتی در حد اندک به مبارزات خود در افغانستان ادامه خواهند داد. این نکته‌ای است که سر و سامان دادن به این نیروهای شبه نظامی باقی‌مانده بر عهده کیست؟

اگر طالبان به تمامیت قدرت دست پیدا نکند و اهدافش بر اساس توافق صلح محقق نشود، آیا حاضر است شبه نظامیان خود را از میدان جنگ باز پس گیرد و جنگ را به طور کامل متوقف کند؟ یا اختلاف دوباره در مذاکرات و زدن زیر تعهدات سبب می‌شود جنگجویان طالب مجدد به میدان جنگ برگردند.

باید این نکته را دانست که ممکن است عده‌ای از بدنه نظامی طالبان مخالف هرگونه توافق صلحی از سوی رهبران سیاسی خود باشند و آن ها به مبارزه خود ادامه دهند.

همین موضوع بهانه را برای آمریکایی‌ها جور خواهد کرد تا به صورت یک طرفه زیر توافق صلح بزنند و به حضور خود در افغانستان ادامه دهند و مجوزی برای عملیات نظامی گسترده آن ها با نام استراتژی زمین سوخته در افغانستان فراهم کند.

نکته پایانی این است که توافق صلح بنابر آن چه منابع طالبان می‌گویند باید در حدود ۱۸ ماه آینده یا ۲۴ ماه آینده منجر به خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان شود.

حتی اگر توافق پشت پرده‌ای میان رهبران سیاسی طالبان و آمریکایی وجود داشته باشد و اعلام نشود و آن توافق پشت پرده‌ای این باشد که بخشی از نیروهای آمریکایی در افغانستان باقی بماند، این را باید مطمئن بود که بخشی از بدنه نظامی و ایدئولوژیک طالبان با حضور حتی یک سرباز خارجی در افغانستان مخالفت خواهد کرد.

به هرحال با توجه به این که هیچ گونه طرح صلح مدون و مشخصی برای آینده افغانستان نه از سوی طالبان، نه از سوی آمریکایی‌ها، نه از سوی دولت کنونی افغانستان و نه از سوی احزاب جهادی و سیاسی وجود ندارد، می توان از همین حالا توافق صلح میان طالبان و آمریکا را شکست خورده دانست.به نظر می رسد تنها راه نجات افغانستان خروج کامل نظامیان آمریکایی از این کشور و سپردن سرنوشت افغانستان به دست مردم این کشور است.

انتهای پیام/*

توافقی برای عمل نکردن

نسبیت گرایی فرهنگی

ایدئولوژی سیاسی چیست؟

قهقرا و پیشرفت؛ یک گزارش مستند

مجید رضائیان: محدوديت‌های رسانه‌ای برداشته نشود راه‌ حل معقول و منطقی برای سيستم نخواهد بود