چشم انداز مذاکره ترامپ و اون روشن نیست

بعد از 9 ماه وقفه در مذاکرت هسته ای آمریکا و کره شمالی، زمانی که دو کشور اعلام کردند قرار است در پایتخت ویتنام با یکدیگر دیدار کنند و مذاکرات را از سر بگیرند، بسیاری از تحلیلگران به این نتیجه رسیدند که بده بستانها و وعده های دو طرف به یکدیگر در پشت پرده انجام شده و حال نوبت آن است که ترامپ و «اون» به صحنه بیایند و با نشستی پر طمطراق، توافقی تاریخی را امضا کنند. بسیاری از گمانه زنی ها حاکی از آن بود که نیاز رهبر کره شمالی به رفع تحریمها و بهبود اقتصاد کشورش و از سوی دیگر نیاز ترامپ به دست یافتن به توافقی که بتواند بی اعتباری خروج آمریکا از برجام را جبران کند، باعث می شود تا نشست هانوی، نشستی سرنوشت ساز باشد و به توافقات اساسی بین دو کشور منجر شود.
خوش و بش کردن‌های اولیه و دست دادنها و قدم زنهای گرم و صمیمانه دو طرف در روز اول دیدار همین سناریو را تقویت می کرد، اما با آغاز روز اصلی مذاکره، ورق برگشت و سیر حوادث به گونه ای رقم خورد که شاید چندان مورد انتظار نبود. ترامپ دو ساعت زودتر از موعد مذاکرات را متوقف کرد و سران دو کشور با عجله به هتلهای محل اقامت خود بازگشتند. هر چند رییس جمهوری آمریکا تلاش کرد زیاده خواهی «اون» در لغو همه تحریمها علیه کشورش را عامل شکست مذاکرات اعلام کند، اما صحبتهای وزیر امور خارجه کره شمالی نشان می دهد که هدف ترامپ این بار نیز چیزی جز نمایش و ارائه تصویری قدرتمند و مقتدر از خود نبوده است.
«ری یونگ هو»، وزیر امور خارجه کره شمالی ادعای ترامپ که «کره شمالی خواستار آن بود که تمامی تحریم های این کشور لغو شود» را نادرست خواند و گفت: «کره شمالی در نشست سران فقط خواهان لغو تعدادی از تحریم های شورای امنیت سازمان ملل متحد بود که در اقتصاد این کشور و زندگی مردم اختلال ایجاد کرده اند. در مقابل رفع این تحریم ها کره شمالی از بین بردن کامل تاسیسات هسته ای «نیونگ بیون» را پیشنهاد کرد، اما از آنجا که ایالات متحده می خواست که کره شمالی در مسیر غیر هسته ای شدن اقدامات بیشتری اتخاذ کند، دو کشور نتوانستند به توافقی دست یابند.»
آشکار شدن خواسته های کره شمالی از آمریکا در این مذاکرات نشان می دهد که خواسته های «اون» از «ترامپ» چندان هم زیاد نبوده، اما واقعیت این است که رییس جمهوری آمریکا در مقطع کنونی به چیزی مهمتر از توافق با کره شمالی نیاز داشت؛ چیزی که در عرصه روابط بین الملل می توان از آن به «اعتبار و اقتدار دیپلماتیک» تعبیر کرد. در واقع زمانی که دور اول مذاکرات ترامپ با رهبر جوان کره شمالی در سنگاپور برگزار شد و با امضای توافقی نمادین به پایان رسید، این امر حربه ای به مخالفان و منتقدان داخلی و بین المللی ترامپ داد تا توافقنامه دو صفحه ای و خالی از محتوا و دستاورد وی با رهبر کره شمالی را باد انتقاد بگیرند و با ریشخند سیاسی به وی بفهمانند که به راه انداختن چنین مذاکرات تو خالی چندان هم دشوار و مهم نیست.
بی نتیجه ماندن مذاکرات و عدم تحول جدی در رفتارهای آمریکا و کره شمالی طی ماه های بعد این انتقادها را شدیدتر و بر همگان روشن کرد که دور اول مذاکرات سران دو کشور چیزی جز عکسهای یادگاری و تلاش برای القای موفقیت در مذاکره نبوده است.
فشارهای این چند ماه بر دونالد ترامپ و البته ژستهای زیادی که وی در زمینه امضای توافق ناکارامد برجام با ایران برای رقبای دموکراتش گرفته بود، سبب شد تا او صلاح را در این ببیند که بیش از آنکه به خلع سلاح کره شمالی بیندیشد، به اعتبار خود و عملی کردن حرفهایش فکر کند و از موضع سختگیری و قدرت وارد مذاکره شود؛ رویکردی که آثار آن در نتیجه مذاکرات مشخص شد.
ترامپ بعد از شکست و پایان مذاکرات در کنفرانس خبری پیش از ترک هانوی گفت: «گاهی لازم است از مذاکره خارج شد،‌ آنها خواسته های زیادی داشتند و به همین دلیل من تصمیم گرفتم که توافق نکنم چون معتقدم یک توافق بد بسیار بدتر از توافق نکردن است.» این جمله ترامپ به خوبی نشان می دهد نشست ویتنام هم بیش از آنکه نتیجه گرا و معطوف به دستاورد باشد، به دنبال نمایش بوده است؛ منتها نمایشی از جنسی متفاوت؛ اگر در نشست سنگاپور ترامپ نیاز داشت «قدرتش در کشاندن کره شمالی به پای میز مذاکره» را به نمایش بگذارد، اینبار در نشست ویتنام نیاز داشت «ایستادگی اش بر سر شعارها» را به دنیا نشان دهد.
از این رو می توان گفت برخلاف رهبر کره شمالی که از سر نیاز و برای بهبود وضعیت معیشت و رفاه مردمش وارد مذاکره شده، نگرش رییس جمهور آمریکا به این مذاکرات فعلا چیزی جز نمایش قدرت در ابعاد مختلف نیست. هر چند باید منتظر ماند و دید کاسه صبر رهبر کره شمالی از بازیچه شدن در دستان رییس جمهور آمریکا کی لبریز می شود، اما به نظر می رسد با توجه به رویکرد منفعت طلبانه و یکسو نگر دونالد ترامپ و تن ندادن او به قواعد بازی مذاکرات دیپلماتیک همچون «مذاکره از دیدگاه برابر» و «پیگیری نتیجه برد – برد برای طرفین»، نمی توان چشم انداز روشنی را برای مذاکرات آمریکا و کره شمالی متصور شد.
*استاد دانشگاه، رئیس موسسه فرهنگی اکو، عضو هیات امنای پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات

چشم انداز مذاکره ترامپ و اون روشن نیست

نسبیت گرایی فرهنگی

ایدئولوژی سیاسی چیست؟

قهقرا و پیشرفت؛ یک گزارش مستند

مجید رضائیان: محدوديت‌های رسانه‌ای برداشته نشود راه‌ حل معقول و منطقی برای سيستم نخواهد بود