تهران و فرونشست‌هايش

موضوع فرونشست زمين در تهران و حاشيه آن يكي از 3 خطري است كه در كنار سيلاب و زلزله‌ها، پايتخت تهران را به شكلي جدي تهديد مي‌كند؛ تهديدي كه جديدا و در سال‌هاي اخير دامنگير تهران شده است. اصولا فرونشست‌ها معمولا به دو دليل اتفاق مي‌افتند؛ يكي برداشت بي‌رويه از منابع آب و ديگري وجود گسل‌ها اما بحث اصلي اين است كه با توجه به برداشت‌هاي بي‌رويه از منابع آبي و غيرآبي زمين كه در راستاي توسعه از منابع زمين صورت مي‌گيرد، فرونشست ايجاد مي‌شود و به واقع آسيب‌هاي جدي براي سازه‌هاي سطحي و زيرزميني به ارمغان مي‌آورد.

به بياني مهم‌ترين دليل اصلي بروز اين رخداد نيز چيزي نيست جز كاهش چشمگير آب‌هاي زيرزميني. واقعيت اين است در برهه‌اي، تعدادي چاه‌هاي عميق براي تامين آب شرب شهروندان تهراني حفر شدند كه همين امر باعث تخليه بسياري از سفره‌هاي زيرزميني آب و نشست زمين شد.

از سويي با اقدامات ديگري چون سنگفرش كردن پياده‌روها و حتي آسفالت خيابان‌ها و به خصوص تكميل شبكه فاضلاب شهري باعث شديم تا هر روز آب‌هايي كه سال‌هاي قبل به ‌طور طبيعي به سطح زيرين زمين نفوذ مي‌كرد، ديگر به داخل زمين نرود و در نتيجه باز هم حجم و سطح آب‌هاي زيرزميني كمتر و كمتر شود. نتيجه اين سياست‌ها و اقدامات، چاله‌ها و فرونشست‌هاي پي در پي بود كه در مناطق 12، 17، 15 و 16 داشتيم و فرونشستي كه در دشت‌هاي ورامين و بسياري ديگر از مناطق جنوب تهران مي‌بينيم.

به زبان ساده و آماري هم‌اينك حدود 840 ميليون متر مكعب آب در تهران مصرف و تنها حدود 800 ميليون متر مكعب به داخل زمين بازمي‌گردد كه اين عدم تراز مصرف و بازگشت، مساله‌اي‌ است كه حقيقتا نگران‌كننده است. همچنين شهر تهران بيش از 925هزار پارسل دارد كه 900 هزار پارسل آن به شبكه فاضلاب متصل شده‌اند ضمن آنكه دوهزار كيلومتر شبكه جمع‌آوري آب‌هاي سطحي و 76 كيلومتر تونل فاضلاب در تهران داير است كه به عبارتي آب‌هاي سطحي كه بايد به داخل زمين برود را مي‌بلعند.

براي همين در جلساتي كه با مسوولان سازمان آب و فاضلاب داشتيم به شخصه به شيوه عملكرد آنها انتقاد كردم و گفتم: شما با احداث شبكه فاضلاب در واقع زمينه را براي فرونشست زمين مهيا مي‌كنيد چراكه آب‌هاي سطحي زمين را توسط فاضلاب جمع مي‌كنيد و اجازه ورود آنها به داخل زمين را نمي‌دهيد درحالي كه روش درست اين است كه بخشي از آب‌هاي تسويه شده فاضلاب را به داخل زمين تزريق كنيد تا روند طبيعي حيات زمين مختل نشود.

از سويي در جلساتي كه با فرمانداري ري و مديران شهري مناطق جنوبي تهران داشتيم بر اين نكته تاكيد كرديم كه بايد حقابه زمين تهران پرداخت شود. به اين معنا كه بخشي از آب‌هاي سطحي كه از شرق، مركز و شمال تهران به سمت جنوب سرازير مي‌شود و صرف كشاورزي، صنعت و... مي‌شود بايد دوباره به زمين بخش‌هاي مختلف تزريق شود تا تشنگي و عطش خاك برطرف شود.

اين اظهارنظرها خوشبختانه بي‌اثر هم نبوده و باعث شد تا مديران شركت فاضلاب تهران قول دهند كه اين موضوع را بررسي كنند و فكري براي اجرا و عملياتي شدن آن بكنند. كوتاه سخن آنكه مشكل فرونشست زمين خطري جدي و بسيار مهم براي تهران و پايتخت‌نشينان است. خطري كه مسلما فقط شهرداري از پس حل آن برنمي‌آيد بلكه در درجه اول سازمان آب و فاضلاب و در وهله بعد ساير نهادهاي مرتبط بايد به كمك مديريت شهري بيايند تا بتوانيم مانع بلعيده شدن شهرمان توسط زمين شويم.

البته شهرداري اقدامات خود را در اين راستا آغاز كرده است. مثلا طي جلساتي كه با معاونت عمران شهرداري داشته‌ايم، قرار شده از اين پس از نوعي سنگفرش در خيابان‌ها و پياده‌روها استفاده شود كه داراي منافذي براي نفوذ آب به داخل زمين باشند. ولي همان‌ طور كه گفتم اين اقدامات كافي نيست و بايد تمامي سازمان‌هاي مرتبط دست به دست هم دهند تا بتوانيم از بروز فاجعه‌اي قريب‌الوقوع در آينده‌اي نه چندان دور جلوگيري كنيم.

*عضو شورای شهر تهران

انتهای پیام/*

تهران و فرونشست‌هايش

نسبیت گرایی فرهنگی

ایدئولوژی سیاسی چیست؟

قهقرا و پیشرفت؛ یک گزارش مستند

مجید رضائیان: محدوديت‌های رسانه‌ای برداشته نشود راه‌ حل معقول و منطقی برای سيستم نخواهد بود