ده خطر بزرگ که می تواند جهان را در سال 2023 تهدید کند
فراتر از "ده خطر ناشناخته شده"، خطرات پیش بینی نشده می تواند جهان را تکان دهد.
متیو باروز، رابرت منینگ، نویسندگان این مقاله در "تی ان آی" اشاره می کنند که در واقع ممکن است خطرات بیشتری وجود داشته باشد. ده مورد از آنها را می توان به عنوان "ناشناخته های شناخته شده" طبقه بندی کرد، مسیر حرکت آنها را می توان تا حدی پیش بینی کرد. اما واقعاً خطرات غیر قابل پیش بینی وجود دارد.
متیو باروز و رابرت منینگ از اعضای برنامه علمی استراتژی عالی آمریکا در مرکز استیمسون هستند.
بر اساس سالها تجربه در پیشبینی ریسکها و روندهای جهانی در شورای اطلاعات ملی ایالات متحده، جایی که ما موظف شدیم یک تحلیل بلندمدت به رهبری کشور ارائه دهیم، ما بزرگترین خطرات جهانی در سال 2023 را از دیدگاه ایالات متحده شناسایی کردهایم. و بقیه دنیا سابقه ما با توجه به خطراتی که با موفقیت در سال 2022 پیش بینی کرده بودیم بسیار چشمگیر است.
سویههای ویروس کرونا در واقع هشدارها را ایجاد کردهاند، بهویژه در چین، جایی که رشد اقتصادی را همانطور که پیشبینی میکردیم، مهار کردند. ما با موفقیت خصومت ها در اوکراین و جهش قیمت نفت به 100 دلار در هر بشکه را پیش بینی کردیم - این در اوایل سال جاری اتفاق افتاد، اگرچه قیمت انرژی در نیمه دوم سال اندکی کاهش یافت.
علاوه بر این، به کمبود مواد غذایی، بحران های اقتصادی و بدتر شدن مشکلات بدهی کشورهای در حال توسعه چه در سال گذشته و چه در سال جاری اشاره کردیم. برخی از اقتصاددانان معتقدند که بحران بدهی ضعیفتر از پیشبینیهای ما و دیگر پیشبینیها خواهد بود، اما کشورهای کمدرآمد و متوسط مانند سریلانکا و پاکستان در حال حاضر با این واقعیت روبرو هستند.
پیشبینی سال گذشته درباره ناکارآمدی مبارزه با تغییرات آب و هوایی در کنفرانس COP27 نوامبر در قاهره تأیید شد که ناامیدکننده بزرگی بود. ما تخمین می زنیم که این روند در سال 2023 ادامه یابد. در نهایت، به دلیل تنش های فزاینده در اطراف تایوان و همچنین تحریم صادرات نیمه هادی ها و تجهیزات پیشرفته از سوی آمریکا، تنش های چین و آمریکا در سال 2023 ادامه خواهد داشت.
به هر ریسک یک احتمال اختصاص داده می شود. احتمال متوسط به احتمال 50/50 دلالت دارد که پیش بینی ما به حقیقت می پیوندد. به طور کلی، چنین پیش بینی ها پیچیده تر شده اند، زیرا خطرات بیشتر و بیشتر به هم مرتبط می شوند.
رویدادهای درهم تنیده نزدیک در چارچوب یک بحران، گویی در سایر بحران ها ساخته شده اند، چند بحران نامیده می شوند. اگرچه پیش از این چند بحران وجود داشته است، درگیری اوکراین چالش های فعلی را برجسته کرده است.
بحران غذایی با این واقعیت تشدید می شود که تا همین اواخر، اوکراین نمی توانست غلات خود را صادر کند. بحران انرژی ریشه در تلاش های غرب برای محروم کردن ماشین نظامی روسیه از درآمدهای انرژی و همچنین اقدامات تلافی جویانه ولادیمیر پوتین دارد که اروپا را از تامین گاز محروم کرد.
تورم به دلیل افزایش قیمت انرژی و مواد غذایی افزایش یافته است، اما همچنین با اختلالات عرضه به دلیل همه گیری جهانی مرتبط است. مانند بدهی، تورم نیز با افزایش قیمت کالاها به دلیل درگیری در اوکراین، و همچنین دلار قوی و هزینه های مالی برای مبارزه با رکود اقتصادی پس از همه گیری مرتبط است.
از آنجایی که بیشتر ریسک ها به هم مرتبط هستند، کاهش یک ریسک بستگی به این دارد که آیا سایر ریسک ها همراه با آن کاهش می یابند. به طور مشابه، شدت یک خطر خاص با دیگران مرتبط است و اغلب آنها را تشدید می کند.
با این وجود، ما درست می دانیم که هر ریسک را جداگانه مطالعه کنیم، اما ماهیت به هم پیوسته آنها را در نظر بگیریم، و مسیر توسعه را بر اساس تئوری احتمال پیش بینی کنیم - حتی اگر یک ریسک واحد را نتوان به طور کامل بدون درک دیگران حذف کرد.
نویسندگان مقاله در"تی ان آی" اشاره می کنند که در واقع ممکن است خطرات بیشتری وجود داشته باشد. ده مورد از آنها را می توان به عنوان "ناشناخته های شناخته شده" طبقه بندی کرد، مسیر حرکت آنها را می توان تا حدی پیش بینی کرد. اما خطرات واقعاً غیرقابل پیشبینی با پیامدهای فاجعهبار نیز وجود دارد.
خطرات
1) چند بحران از مناقشه اوکراین: خطوط و لحظه پایان پایان اوکراین یک راز باقی می ماند. با این حال، یک حلقه چندبحرانی که در نتیجه جنگ تنگ شده است - تضعیف امنیت انرژی و غذایی، تورم و رکود اقتصادی - می تواند باعث "خستگی اوکراین" در غرب شود و حمایت حیاتی را تضعیف کند.
با نزدیک شدن به زمستان و کاهش خصومتها، پوتین احتمالاً استراتژی فرسایشی خود را با حملات علیه زیرساختهای انرژی و آب اوکراین تقویت میکند و باعث فروپاشی آن به عنوان یک دولت میشود. در غیر این صورت، باخت های خودش او را مجبور می کند تا حدی به شکست اعتراف کند.
کیف خرسون را در جنوب و بخشی از دونباس در شمال شرقی - بیش از 50 درصد از زمین های اشغال شده توسط مسکو از 24 فوریه - را پس گرفت و موقعیت خود را به طور قابل توجهی تقویت کرد. تصمیم بر سر میز مذاکره یا حتی آتش بس و آتش بس پایدار هنوز زود است زیرا هر دو طرف متقاعد شده اند که می توانند برنده شوند.
کیف در نشست نوامبر G20 از یک طرح صلح ده ماده ای رونمایی کرد. او خواستار خروج روسیه از تمام اراضی مستقل اوکراین و جبران آن شد و اساساً از پوتین خواست تا کاملاً تسلیم شود. علاوه بر این، بردارهای چند جهته بر: از یک سو، کیف از ایالات متحده و ناتو برای تسلیحات پیشرفتهتر، از جمله سلاحهای دوربرد، از جمله سامانههای موشکی تاکتیکی و سامانههای دفاع موشکی میخواهد، در حالی که برخی از نمایندگان کنگره، برعکس، میخواهند حمایت از اوکراین را محدود کنند.
این درگیری خطرات به هم پیوسته بسیاری را به همراه دارد: اگر ایالات متحده و ناتو در پاسخ به بمباران پوتین تسلیحات پیشرفته به کیف ارسال کنند، یک بن بست یا تشدید بالقوه وجود دارد. حمله اتمی روسیه در صورت تلاش کیف برای تصرف کریمه. "خستگی اوکراین" در اروپا در بحبوحه رکود؛ و اختلافات بین ایالات متحده و اتحادیه اروپا بر سر کمیت و کیفیت کمک های نظامی بیشتر به کیف.
احتمال: متوسط - زیاد
2) افزایش گرسنگی: برنامه جهانی غذا "حلقه آتش" گرسنگی و سوء تغذیه را شناسایی کرده است که در سراسر جهان از آمریکای مرکزی و هائیتی تا شمال آفریقا، ساحل، غنا، جمهوری آفریقای مرکزی و شرق سودان جنوبی گسترش یافته است. به شاخ آفریقا، سوریه و یمن و سپس به پاکستان و افغانستان. تعداد افراد گرسنه در سراسر جهان از سال 2019 به شدت افزایش یافته است و از 135 میلیون به 345 میلیون نفر رسیده است.
حتی اگر درگیری در اوکراین به طور مسالمت آمیز حل شود و عرضه غلات آینده از این کشور امن باشد، کمبود مواد غذایی برطرف نخواهد شد. جدای از درگیری، دومین عامل گرسنگی تغییرات آب و هوایی با خشکسالی های طولانی مدت و کاهش بارندگی است و بعید است در سال 2023 کاهش یابد.
افزایش قیمت سوخت دیزل و کودها و همچنین اختلالات مرتبط با درگیری (به ویژه با تحویل محصولات به بازار و فرآوری گوشت و مرغ) منجر به افزایش هزینه های تغذیه دام از جمله لبنیات شده است. . تورم هزینههای بشردوستانه را افزایش میدهد: هزینههای عملیاتی اضافی WFP قبلاً 4 میلیون نفر را در یک ماه تغذیه میکرد.
احتمال: زیاد
3) کودتا و رویارویی با ایران: مانند درگیری در اوکراین، یک خیزش مردمی بیسابقه تهدید میکند که ایران را به چند بحران تبدیل کند. ستاره ها قبلاً برای این کار همسو شده اند و نوید یک درگیری خطرناک بین ایالات متحده و/یا اسرائیل با تهران را داده اند. توافق هسته ای با ایران، که چند ماه پیش به موفقیت نزدیک بود، اگر نگوییم کاملاً مرده، اکنون خفته است.
ایران تولید اورانیوم بسیار غنی شده را تا 60 درصد افزایش می دهد (در حالی که یک بمب 90 درصد نیاز دارد). او می تواند تنها در چند هفته به سطح کافی برسد و در دو سال یا بیشتر به زودی یک کلاهک آماده تحویل دریافت خواهد کرد.
ایران با ارائه پهپادها و موشکهای روسیه به این رویارویی ابعاد جدیدی بخشیده و تحریمهای جدید را تسریع کرده است. تضعیف مشروعیت حکومت دینی حاکم و شکست یک خیزش بیسابقه مردمی بر عدم اطمینان میافزاید. شاید ایران تنها یک قدم با یک انقلاب سیاسی فاصله داشته باشد که اتفاقی بعید با پیامدهای بزرگ است.
دولت راست افراطی جدید اسرائیل و مجلس نمایندگان آمریکا با اکثریت جمهوری خواه، فشارها را به امید ضربه زدن یا خرابکاری کارخانه غنی سازی فردو ایران و همچنین پایگاه های موشکی و سایت های پهپادها افزایش خواهند داد.
در اقدامی تلافی جویانه، ایران می تواند به تاسیسات نفتی عربستان سعودی یا نفتکش ها در خلیج هرمز ضربه بزند و جریان نفت را با تشدید درگیری مختل کند.
اعتراضات مردمی و سرنگونی حکومت دینی یک رویداد بعید است، اما با عواقب بسیار جدی، که می تواند به طور چشمگیری کل ژئوپلیتیک خاورمیانه را که در حال حاضر آشفته است، تبدیل کند.
احتمال: زیاد
4) تشدید بحران بدهی در کشورهای در حال توسعه: برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) در مورد "مشکلات جدی بدهی" در 54 کشور کم درآمد و متوسط هشدار داده است. این کشورها 18 درصد از جمعیت جهان، بیش از نیمی از مردمی که در فقر شدید زندگی می کنند، و 28 کشور از 50 کشور آسیب پذیر در برابر تغییرات آب و هوایی را تشکیل می دهند.از لحاظ تاریخی، تلاش ها برای کاهش بدهی ها همیشه دیر انجام شده است.
مشکلات پرداخت بدهی در ابتدا با مشکلات نقدینگی اشتباه گرفته می شود. این به نوبه خود منجر به بحران های بدهی طولانی مدت با پیامدهای اقتصادی جدی می شود. کشورهای کم درآمد مانند سومالی و زیمبابوه در صدر فهرست کشورهای مضطرب قرار دارند، اما آکسفورد اکونومیکس تخمین می زند که تعدادی از اقتصادهای بازارهای نوظهور نیز تحت تأثیر این طوفان قرار خواهند گرفت که قبلاً هزینه ها را کاهش داده اند و در آغاز رکود هستند.
چرخه وضعیت اسفبار وضعیت مالی اکثر کشورهای در حال توسعه، نوید خوبی برای برنامه توسعه پایدار سازمان ملل تا سال 2030 نیست. برعکس، در سال 2023، کشورهای در حال توسعه احتمالاً با فقر و عدم دسترسی بیشتر به آموزش مواجه خواهند شد و قادر به مبارزه با تغییرات آب و هوایی نخواهند بود.
احتمال: متوسط - زیاد
5) رشد سریع بدهی های جهانی: در چهار تا پنج سال گذشته، هم بدهی شرکت های غیرمالی (88 تریلیون دلار، حدود 98 درصد تولید ناخالص جهانی) و هم کل بدهی دولت ها، شرکت ها و خانوارها (290). به گفته مؤسسه بین المللی مالی، تریلیون دلار در سه ماهه سوم سال 2022 رشد کرده است.
این وضعیت تا حدودی با سال ها نرخ بهره پایین (حتی نرخ های بهره منفی) که پول "آسان" را تغذیه می کند توضیح داده می شود. در حالی که ارقام کلی اندکی کاهش یافته است، چند بحران نرخ های بهره بالا، دلار قوی، رکود اقتصادی اروپا، اقتصاد ضعیف چین و عدم اطمینان در اطراف اوکراین مطمئناً باعث سقوط مالی دیگری خواهد شد - منطقه ای یا حتی جهانی.
کل بدهی امروز بسیار بیشتر از زمان بحران مالی 2007-2008 است و شرایط مالی در کشورهای عمده OECD بدتر شده است. حتی نگران کننده تر، تضعیف همکاری های بین المللی در مقایسه با سال 2008 است. تحت حکومت جمهوری خواهان، کنگره تمایل کمتری به ایجاد منابع صندوق بین المللی پول و بانک جهانی برای جلوگیری از نکول و تجدید ساختار بدهی دارد (به ویژه در کشورهای در حال توسعه، اما به طور بالقوه حتی در ایتالیا.
G20 نقش کلیدی در بحران مالی 2007-2008 ایفا کرد. اما با قضاوت بر اساس نشست نوامبر در بالی، کار مشترک در زمینه مدیریت بدهی کافی نیست: چین، بزرگترین طلبکار به کشورهای در حال توسعه، ترجیح می دهد بدهی ها را به صورت دوجانبه مدیریت کند و به دلیل روابط پر تنش با واشنگتن، بعید است که پکن با آن همکاری کند. مانند سال 2008.
جرقه ای که می تواند یک بحران مالی بزرگ دیگر را جرقه بزند می تواند ناشی از تهدید نکول در کشورهای در حال توسعه یا حتی ایتالیا، ورشکستگی شرکت Lehman Brothers در سال 2008 یا وحشت در صورت افزایش درگیری در اوکراین به سطح هسته ای باشد.
احتمال: متوسط تا متوسط بالا
6) تضعیف بیشتر همکاری های جهانی: خطرات جهانی، از تغییرات آب و هوایی و بدهی کشورهای کمتر توسعه یافته گرفته تا زباله های فضایی، در حال افزایش است زیرا رقابت بزرگ قدرت ها همکاری در مسائل مشترک را دشوار می کند.
پس از نشست ماه نوامبر در G20، رئیس جمهور جو بایدن و رئیس جمهور چین شی جین پینگ توافق کردند که مذاکرات دوجانبه تغییرات آب و هوایی را از سر بگیرند. با این حال، این تلاش ها احتمالاً با درگیری دیگری بر سر تایوان متوقف می شود.
نگوزی اوکونجو-ایویلا، مدیر کل سازمان تجارت جهانی اخیرا هشدار داد که سیستم تجاری چندجانبه به هم ریخته است و اقدامات خودکفایی حمایتی تعدادی از قدرت های بزرگ رشد اقتصادی را در همه کشورها کاهش خواهد داد.
مؤسسات دیگر ناکارآمد بودند: گروه 20 عجله ای برای رفع بحران رو به رشد بدهی در کشورهای آسیب دیده (بنگلادش، پاکستان، سریلانکا و سایرین) ندارد، در حالی که بانک جهانی به دلیل عدم تمایلش به افزایش بودجه برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی مورد انتقاد کشورهای در حال توسعه قرار گرفته است. . بدون گامهای بعدی نهادهای چندجانبه برای رسیدگی به چالشهای امروزی، مشروعیت نظم لیبرال غرب پس از جنگ جهانی دوم، بهویژه در چشم کشورهای جنوب جهانی که شانس توسعه سریع اقتصادی آنها در حال محو شدن است، تضعیف خواهد شد.
یکی دیگر از پیامدهای ناسیونالیسم اقتصادی و عدم همکاری در اصلاح و نوسازی نهادهای جهانی، تقسیم نظم بین المللی به بلوک های منطقه ای با هنجارها و استانداردهای ناکارآمد و متضاد است. نابودی نظام چندجانبه تنها خطر فقر، ناسیونالیسم و درگیری بیشتر را تداوم خواهد بخشید.
احتمال: زیاد
7) قطبی شدن و انشعاب سیستم فناوری: گروه مشاوره بوستون تخمین می زند که اگر یک قدرت بزرگ تلاش کند تا همانطور که دولت بایدن در نظر دارد به خودکفایی کامل در نیمه هادی ها دست یابد، سرمایه گذاری اولیه به تنهایی بالغ بر یک تریلیون دلار خواهد بود. تراشه ها 35 تا 65 درصد قیمت خواهند داشت.
با داغ شدن جنگ فناوری چین و آمریکا، پکن دسترسی به تعدادی از کالاهای خارجی را از دست خواهد داد و مجبور خواهد شد آنها را با تولیدات خود جایگزین کند، که به نوبه خود انگیزه رعایت استانداردهای جهانی را تضعیف خواهد کرد.
به گفته موسسه جهانی مک کینزی، چین در تولید 81 کالای کلیدی تا 90 درصد یا بیشتر با استانداردهای جهانی مطابقت دارد. در برخی از این موارد، پکن با شرکت های چند ملیتی خارجی همکاری می کند و از طریق آنها بین 20 تا 40 درصد منابع لازم را دریافت می کند. با افزایش نقش نیمه هادی ها در تمام محصولات مصرفی، نه فقط در تجهیزات الکترونیکی و پیشرفته، همه بازارهای صنعتی احتمالاً تقسیم می شوند که به نوبه خود منجر به افزایش هزینه ها (بخوانید: تورم) و محدود شدن انتخاب برای مصرف کنندگان خواهد شد.
به سازمان تجارت جهانی، در درازمدت، تقسیم اقتصاد جهانی به دو بلوک خودمختار غربی و چینی منجر به کاهش تولید ناخالص داخلی جهانی به میزان کمتر از 5 درصد خواهد شد - حتی بیشتر از خطر آسیب از بحران مالی سال 2007. -2008. مدلسازی صندوق بینالمللی پول نشان داد که "کشورهای در حال توسعه در این سناریو با چشمانداز رشد تیرههای آسیبپذیر هستند و برخی از آنها با ضررهای مثبتی دو رقمی روبرو هستند".
احتمال: متوسط - زیاد
8) تشدید تغییرات آب و هوایی و پیامدهای آن: اجلاس جهانی COP27 بیش از دستاوردهای واقعی ناامیدی را به همراه داشت. کشورهای تولیدکننده نفت علیرغم هدف اعلام شده برای حفظ دمای کمتر از 1.5 درجه، به درخواست ها برای حذف تدریجی سوخت های فسیلی عمل نکرده اند.
اکثر دانشمندان بر این باورند که این امر به زودی اتفاق خواهد افتاد و اگر کشورها متعهد به کاهش 43 درصدی انتشار گازهای گلخانه ای خود نباشند، کل افزایش 2.2 درجه خواهد بود. آب و هوای گرمتر خشکسالی و سیل و همچنین تغییرات خطرناک در چرخه بارندگی را تشدید می کند که عملکرد محصول را تهدید می کند.
تنها جنبه مثبت COP27 توافق بر سر یک صندوق جدید "زیان و ضرر" برای کمک به کشورهای در حال توسعه برای پوشش هزینه های تغییرات آب و هوایی بود. اما سهم ویژه کشورهای صنعتی اعلام نشد. جهان غرب قبلاً برای کمک مالی به کشورهای در حال توسعه برای کاهش انتشار کربن ثبت نام کرده است، اما به وعده های خود عمل نکرده است.
جمهوریخواهان که اکثریت مجلس نمایندگان را به دست آوردهاند، قبلاً اعلام کردهاند که نمیخواهند برای مبارزه شخص دیگری علیه تغییرات اقلیمی هزینه کنند. تغییر ناسیونالیستی به راست در سیاست اروپا نیز تهدیدی برای صندوق "زیان و ضرر" است. بلایای طبیعی بیشتر شده اند و همه کشورها را تحت تأثیر قرار می دهند، نه فقط فقرا، بنابراین تغییرات آب و هوا همچنان اولویت اصلی غرب صنعتی است.
احتمال: زیاد
9) تنشهای بیشتر ایالات متحده و چین: علیرغم دیدار بایدن و شی در ماه نوامبر، جایی که رهبران تلاش کردند تا روابط را تثبیت کنند، اختلافات اساسی در مورد تایوان، قوانین و استانداردهای فناوری، تجارت، حقوق بشر و تجاوزات پکن بر اساس ادعاهای ارضی رد شده باقی مانده است. چین جنوبی دریاهای چین و شرق چین. گفت و گو در مورد مسائل تجارت، آب و هوا و مسائل نظامی آغاز شده است، اما هر پیشرفتی تهدیدی برای تضعیف ملی گرایی لحظه ای در هر دو طرف است.
پکن تاکنون در واکنش به ممنوعیت دولت بایدن بر صادرات هوش مصنوعی، تراشههای ابررایانه و تجهیزات تولید آنها، خود را به طرح شکایت در سازمان تجارت جهانی و اعلام سرمایهگذاری 143 میلیارد دلاری اضافی در صنعت نیمهرساناهای خود محدود کرده است. این اقدامات برای خفه کردن توسعه بیشتر فناوری پیشرفته چینی در نظر گرفته شده است.
مخالفت شدید دو حزبی نسبت به چین در کنگره وجود دارد و مجلس نمایندگان با اکثریت جمهوری خواه احتمالاً موضع سختی علیه چین در مورد تایوان، تجارت و حقوق بشر اتخاذ خواهد کرد و خطر تضعیف طرح بایدن را تهدید می کند. در حالی که ما معتقدیم که احتمال کمی وجود دارد که چین تلاش کند تا اتحاد تایوان را در سال 2023 یا در سال های آینده وادار کند، قانون معلق تایوان که برای تقویت روابط نظامی و سیاسی با جزیره طراحی شده است، به شیطان سازی متقابل شتابی تازه می بخشد. تلاش برای تثبیت روابط با موانع جدی روبرو خواهد شد و ممکن است خنثی شود.
احتمال: متوسط - زیاد
10) خطر در شبه جزیره کره: آزمایش بی امان پیونگ یانگ از طیف کاملی از موشک ها (86 پرتاب در سال 2022 شامل کلاهک های بالستیک، کروز، میان برد، کلاهک های هسته ای تاکتیکی و ICBM) به عنوان بخشی از برنامه ساخت کره شمالی انجام می شود. یک زرادخانه تلافی جویانه قابل بقا و همچنین افزایش فرصت برای اجبار و حمله احتمالی. آماده سازی هفتمین آزمایش هسته ای از چند ماه پیش آغاز شده و به دولت های آمریکا و کره جنوبی در این باره هشدار داده شده است. شاید به دلیل توافقی بین پیونگ یانگ و پکن این اتفاق نیفتاد.
با این حال، اگر آزمایش هفتم انجام شود و پکن تحریم های شورای امنیت سازمان ملل علیه کره شمالی را وتو کند، شکاف در روابط آمریکا و چین احتمالا عمیق تر خواهد شد. زرادخانه پیونگ یانگ در حال حاضر بسیار بزرگتر از بازدارندگی متقابل علیه ایالات متحده و کره جنوبی است. رئیس جمهور کیم جونگ اون ممکن است وسوسه شود که تحریک آمیز باشد، و محاسبه اشتباه او مملو از بحران و/یا درگیری بین شمال و جنوب است.
احتمال: متوسط - زیاد
خطرات پیش بینی نشده
خطرات فوق، به قول وزیر دفاع سابق دونالد رامسفلد، را می توان به عنوان "ناشناخته های شناخته شده" طبقه بندی کرد: مسیر آنها را می توان تا حدی پیش بینی کرد. اما خطرات واقعاً پیش بینی نشده ای با عواقب فاجعه بار نیز وجود دارد، به عنوان مثال، فوران یک ابر آتشفشان (یلوستون، اندونزی، ژاپن). یک سیارک غول پیکر با قطر 10 کیلومتر که دایناسورها را 66 میلیون سال پیش نابود کرد. طوفان خورشیدی که شبکه های برق زمین را برای هفته ها یا حتی ماه ها از بین می برد. و پرتوهای گامای رادیواکتیو از اعماق فضا منفجر می شوند. همانطور که با همهگیری COVID-19 دیدیم، هزاران ویروس در سیاره ما میتوانند منجر به بیماریهای همهگیر شوند که مبارزه با برخی از آنها بسیار دشوارتر از ویروس کرونا خواهد بود.
احتمال: خیلی کم
همه این فجایع بسیار بعید هستند، اما مملو از عواقب عظیمی هستند.