همکاری محققان ایرانی و آمریکایی برای احیای دریاچه ارومیه
در یک پروژه مشترک و نادر، پژوهشگران و مهندسان منابع آب ایران و آمریکا برای احیای یکی از بزرگترین دریاچههای آب شور جهان با یکدیگر همکاری میکنند.
این پژوهش مشترک میان محققان دانشگاه ایالتی یوتای آمریکا و محققان دانشگاه تربیت مدرس ایران انجام میشود و قرار است نتیجه یافتههای آن در برنامه احیای دریاچه ارومیه ایران (که بالغ بر یک میلیارد دلار برآورد شده است) به کار گرفته شود.
تحقیق بر روی خشک شدن دریاچه نمک از آنجا موضوعی مشترک میان محققان ایرانی و آمریکایی به شمار میرود که دریاچه نمک یوتا، بزرگترین دریاچه نمک در نیمکره غربی، همچون دریاچه ارومیه در حال خشک شدن است و از سال ۱۸۴۷ بدین سو نیمی از مساحت آبی خود را از دست داده است.
دریاچه ارومیه طی دو دهه گذشته بیش از ۹۵ درصد از حجم خود را از دست داده است. امری که باعث افزایش شوری آب و به خطر افتادن حیات میگوهای آبزی دریاچه شده است.
کارشناسان میگویند از بین رفتن میگوهای دریاچه ارومیه حیات زیستی این ناحیه را به خطر میاندازد چرا که فلامینگوها و سایر گونههای پرندگان برای تغذیه و ادامه حیات به این موجودات احتیاج دارند. خشک شدن بستر دریاچه که در سالهای اخیر شدت گرفته است همچنین به شکارچیان اجازه میدهد پستانداران در معرض خطر در جزایر جنوبی دریاچه را شکار کنند. این در حالی است که از میان رفتن آب دریاچه همینطور میتواند مشکل گرد و غبار برای پنج میلیون ساکن حوضه دریاچه ایجاد کند.
تیم مشترک دانشگاهی دادههای مربوط به ۴۰ سال اخیر دریاچه را جمعآوری کرده و از آن برای تعریف ۸ معیار سلامت اکوسیستم دریاچه ارومیه استفاده کرده است.
یافتههای این تحقیق، که در ژورنال علمی «مطالعات منطقهای هیدرولوژی» منتشر شده است، نشان میدهد که تعیین هدف برای نگه داشتن سطح آب در یک میزان الزاما مشکلات دریاچه را حل نخواهد کرد.
دیوید روزنبرگ، استاد در آزمایشگاه تحقیقات آب و مهندسی محیطزیست در دانشگاه ایالتی یوتا، میگوید: «ما نمیتوانیم بگوییم که بازگرداندن سطح دریاچه به یک عدد جادویی باعث بهبود وضعیت میشود. به جای آن ما باید ببینیم شرایط زیستمحیطی آن به لحاظ به هم پیوستگی چگونه است و تغییر سطح دریاچه با گذشت زمان چه تاثیری بر این اکوسیستم میگذارد.»
سمیه سیما، استاد دانشگاه تربیت مدرس، میگوید: «ما اکنون در مرحله تعیینکنندهای هستیم. هر قدم ارزش دارد و ما باید همین حالا دست به اقدام بزنیم.»
وی افزود: «ما باید تغییر سطح دریاچه را به عنوان یک واقعیت بپذیریم و سپس تلاشهایمان را بر بخشی که معقول است متمرکز کنیم.»
محققان در این پروژه برای شفافیت بالاتر و تشویق پژوهشگران به کار در این حوزه مقاله خود را به صورت دسترسی آزاد منتشر کردهاند و دادههای خود را به صورت رایگان به اشتراک گذاشتهاند.
خانم سیما میگوید: «این همکاری بین محققان آمریکایی و ایرانی بسیار ارزشمند است زیرا ما در این موضوع اشتراکات فراوانی داریم و تنها با کمک هم میتوانیم بفهمیم چگونه میتوان بر این مشکلات فائق آمد.»