یکی از مهمترین تدابیر مظفرالدین شاه، چهارمین پادشاه از دودمان قاجار برای مقابله با بحران و گرانی نان در پایتخت، تخصیص یارانه نان اعلام شده است.

در کتاب «اقتصاد کوچه» نوشته مجید پورشافعی، در دوره مظفرالدین شاه یکی از تدابیر دولتیان برای مقابله با گرانی گندم و نان پرداخت یارانه نان به مردم بود. از آنجا که بهای گندم به خرواری ۲۰ تومان و حتی بالاتر رسیده بود، به فرمان مظفرالدین شاه مقرر گردید دولت گندم را از قرار خرواری ۲۰ تومان خریداری نماید و به نانوایان به بهای ۱۰ تومان بفروشد تا مردم بتوانند یک من نان را از نانوایی ها به بهای یک قران بخرند.
بررسی ها نشان می دهد در این دوره ۲۰۰ هزار تومان به امر یارانه مردم اختصاص یافت تا نان ارزان به دست مردم برسد. تجربه بلوای نان در عهد ناصرالدین شاه که به اعدام کلانتر پیر پایتخت انجامید، پیش چشم دربار سلطنتی تهران بود. در این دوره دولت برای پایین آوردن بهای مواد خوراکی اعلامیه ای صادر کرد که عینا در اینجا نقل می شود:
بازار قاجاریه صورت اعلان حکومت تهران برای نرخ در ماه ربیع الثانی ۱۳۱۶ هجری قمری برابر با ۱۲۷۷ هجری خورشیدی به این شرح است:
"چون عمل نان و گوشت و ترتیب تنزل نرخ آن از اعمال مهمه است و متدرجا با تدابیر صحیحه باید دست به این کار زد و نیت مقدس همایونی در رفاه حال رعایا و برایا بر همه واضح است، به محض این که بدانند، حکومت جلیله جدا در اجرای مقاصد علیه، حاضر است و خودداری ندارد.
عجالتا برای آسایش عموم و نرخ نان و گوشت و تره بار و میوه‌جات که در نهایت گرانی و اغتشاش بود، قدغن نمودند از قرار تفصیل ذیل بفروشند تا ان‌شالله تعالی در باب تنزل قیمت نان و گوشت به‌زودی قرار دولتی داده شود.
نان: به سنگ یک من ۲۷ پول
گوشت: به سنگ تمام ۱۰ سیر ۱۸ پول
پنیر اعلا: یک سیر ۴ پول، وسط ۳ پول
باذنجان تازه اعلا: ۲ عدد یک پول، وسط ۴ عدد یک پول
هندوانه اعلا: یک من تبریز ۸ پول، وسط ۶ پول
گلابی اعلا: ۱۰ سیر ۸ پول، وسط ۶ پول
شلیل اعلا: ۱۰ سیر ۳ پول، وسط ۲ پول
خیار تازه اعلا : ۲ دانه یک پول، وسط ۴ عدد یک پول
طالبی و خربزه اعلا: یک من تبریز ۱۲ پول، وسط ۹ پول
سیب اعلا: ۱۰ سیر، ۸ پول
تخم‌مرغ: یک دانه یک پول
ماست: ۱۰ سیر، ۸ پول
سیب‌زمینی: ۱۰ سیر، ۶ پول
به تمام کسبه شهر اعلان می‌شود که چون حضرت احدیت جل شانه، به پیغمبر خود صل اله علیه و اله وسلم وعده صریح می‌دهد تا مردم به یکدیگر ترحم ننمایند ما هم به آن‌ها ترحم نخواهیم کرد، پس وقتی کسبه بنای بی‌انصافی را بگذارند، البته از طرف اعلی‌حضرت همایونی که سایه خداست و امنای دولت روزافزون، در حق آن‌ها اغماض و عفو نخواهد شد. بهتر این است که از روی انصاف این اجناس را از رعیت بخرند و به قسمی که نوشته شده بفروشند. نه رعیت را مغبون کنند و نه کلاه سکنه را بردارند. البته رحمت الهی شامل حال آن‌ها شده و مورد الطاف اعلی‌حضرت شاهنشاهی ارواح العالمین فداه باشند و آن کس که تجاوز نماید مورد سیاست و تنبیه سخت خواهد شد. این اعلان به امضای حکومت جلیله دارالخلافه طهران رسیده است."
در کتاب اقتصاد کوچه تأکید شده هر قران برابر با ۲۰ شاهی، ۵ عباسی یا ۴۰ پول بوده است.
انتهای پیام/*