زنگ خطر تشدید فرونشست زمین در دشت کاشان به صدا درآمده و اگر اکنون برای جبران آثار قهر آسمان و مقابله با آسیب‌های خشکسالی چاره‌ای اندیشیده نشود، دیری نخواهد گذشت که زمام امور از دست بیرون شده و این منطقه با وضعیتی بحرانی و ویرانگر روبه‌رو خواهد شد.

به گزارش سرویس استان اصفهان ایصال نیوز، در بخشی از گزارش ایرنا آمده است: استفاده بی رویه از سفرهای های آب زیرزمینی،عدم مدیریت مصرف بهینه آب در حوزه های کشاورزی، خانگی و صنعتی، کاهش بارش برف و باران و تداوم خشکسالی در منطقه کاشان روز به روز بر شدت و پیامدهای تخریبگر پدیده فرونشست زمین می افزاید. این وضعیت تا آنجا پیش رفته که اکنون نه تنها تامین آب مورد نیاز برای منطقه شمال استان اصفهان دشوار شده، بلکه نشست زمین یا پدیده فرونشست روز به روز عمق بیشتری پیدا می کند و اگر فکری برای این پدیده نشود، به زودی زمین دهان بازکرده و همه چیز را خواهد بلعید که این شرایط عواقب بسیار ناخوشایندی را برای ساکنان منطقه رقم خواهد زد.

فرونشست، فروریزش یا نشست سطح زمین است که می تواند علت های متفاوتی داشته باشد اما علت اصلی به وجود آمدن این شکافهای عمیق در دشت کاشان، چیزی جز مصرف بی رویه آبهای زیرزمینی و عدم مدیریت صحیح منابع آب نیست.

این شکاف ها زیرساختهای شهرها را ارجمله راه ها،مناطق مسکونی و املاک تجاری نشانه گرفته اند و تشدید آنها ممکن است اتفاقات ناخوشایند و جبران ناپذیری را برای منطقه کاشان در پی داشته باشد.

برداشت بی رویه آب از سفره های آب زیرزمینی، علت اصلی فرونشست ها در دشت کاشان

رییس دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه کاشان در گفتگو با خبرنگار ایرنا به بحرانی بودن وضعیت منابع آبی کاشان اشاره کرد و گفت: وجود هزار چاه ائم از مجاز و غیرمجاز در دشت کاشان برآورد می شود،۲۵۵ میلیون متر مکعب میزان آبی است که در سال از آبخوان کاشان تخلیه شده و ۹۰ درصد آن در حوزه کشاورزی مصرف می شود.

دکتر رضا قضاوی افزود:از میزان ۲۵۵
​​​​​ میلیون متر مکعب آب برداشتی از آبخوان کاشان،۲۲۰ میلیون متر مکعب در بخش کشاورزی استفاده می شود و ۶ میلیون متر مکعب آب در بخش صنعت و ۶ میلیون متر مکعب آب در بخش شرب استفاده می شود.
وی اظهار کرد:از میزان ۲۲۰ میلیون متر مکعب آب برداشتی برای بخش کشاورزی تنها ۳۰ درصد آن به زمین نفوذ می کند،دمای بالا موجب تبخیر ۷۰ درصد آب می شود.

رییس دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه کاشان بیان کرد:بزرگ ترین معضل ما در دشت کاشان مربوط به حوزه کشاورزی است،اضافه برداشت سالانه آب در دشت کاشان ۳۵ میلیون متر مکعب است و این میزان اضافه برداشت افت ۶ دهم متر در سال را به همراه دارد.

کاشان تا ۵۰ سال آینده تخلیه می شود

قضاوی گفت: طبق مطالعات این دانشکده تا ۴۰ سال پیش ارتفاع لایه آب دار سفره های زیرزمینی ۱۱۰ متر بود،در حال حاضر ارتفاع لایه آب دار به ۶۰ متر رسیده و با این روند اگر مشکل هجوم آب شور به آب شیرین پیش نیاید،۵۰ سال اینده آبخوان کاشان تخلیه می شود.

وی افزود:مشکل دیگری که دشت کاشان با آن مواجه است مجاورت با دریاچه آب شور است و اگر این افت ارتفاع لایه آب دار ادامه یابد دیگر آب شیرین در دشت کاشان باقی نمی ماند.

وی اظهار کرد:در برخی نقاط این تعادل از بین رفته و آب بعضی از چاه ها شور شده است، وضعیت دشت کاشان به لحاظ منابع زیرزمینی آب بحرانی است.

رییس دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه کاشان بیان کرد: در دنیا میزان تولید محصول کشاورزی به ازای هر متر مکعب آب،۲.۵ کیلوگرم محصول تولید می شود،در حالیکه این میزان در کشور کمتر از یک کیلوگرم است.

قضاوی گفت:در کشورهای توسعه یافته برای استفاده از یک متر مکعب آب ۲.۵ دلار آورده مالی حاصل می شود اما در ایران این آورده کمتر از یک دهم دلار است،برای تولید یک کیلوگرم میوه طالبی،۳۵۰ لیتر َ آب مصرف شده و هر کیلوگرم طالبی پنج هزار تومان فروخته می شود و این تولید کشاورزی آب بر به هیچ وجه توجیه اقتصادی ندارد.

کشاورزی به روش کنونی سفره های آب زیرزمینی را نابود می کند

وی افزود:برای تولید یک کیلوگرم گندم در دشت کاشان هزارو ۵۰۰ لیتر آب استفاده می شود،باید به سمت جایگزینی این محصولات با محصولات کم آب بر باشیم وگرنه سفره های آب زیرزمینی با این نوع کشاورزی نابود می شود.

وی اظهار کرد: منابع آب زیرزمینی میراثی است که طبیعت به ما هدیه کرده،از صد سال قبل و با ورود صنعت به داخل کشور به دلیل عدم فرهنگ سازی برای استفاده بهینه از صنایع دچار آسیب شد،حفرچاه های عمیق در دشت کاشان شروع شد و عمق برداشت حداکثر ۱۰ متر بود اما امروز با ورود صنعت حفاری و توسعه برداشت آب منابع آبی کشور و به تبع آن کاشان در حال نابودی است.

رییس دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه کاشان بیان کرد: فرونشست زمین پدیده ای غیر قابل برگشت است،بارندگی فراوان هم نمی تواند حفره های مسدودشده سطح زمین در اثر فرونشست زمین را باز کند و انسان قادر به ترمیم آن نیست چون آبخوان نابود می شود.

قضاوی گفت:وقوع سیلاب،عدم نفوذ پذیری زمین،خطر تخریب جاده ها و منازل مسکونی از آسیب های پدیده فرونشست زمین است،طبق مطالعات دانشگاهی به ازای هر ۱۰ متر افت سطح آب زیرزمینی احتمال وقوع ۵۰ سانتی متر فرونشست وجود دارد،در کاشان در سال ۶۰ سانتی متر در سال فرونشست زمین را دارمی که طی ۱۰ سال نیم متر فرونشست زمین خواهیم داشت.

وی افزود:میانگین بارش در کاشان ۱۳۰ میلی متر در دراز مدت است،عمق آب زیرزمینی در دشت کاشان در منطقه جنوب غرب ۱۵۰ متر و در منطقه جعفرآباد ۱۰ متر است،عمیق ترین نقطه در منطقه خوزآب با ۱۵۰ متر عمق است،افزایش تعداد چاه ها این شرایط را برای دشت کاشان ایجاد کرده است.

وی اظهار کرد:میانگین مصرف هر نفر آب در مناطق شهری در کشورهای توسعه یافته ۸۰ لیتر است،در ایران هر نفر در روز ۲۲۰ لیتر آب مصرف می کند،راندمان آبیاری دینا در بخش کشاورزی ۶۵ درصد است اما در ایران ۳۰ درصد است یعنی هدررفت آب در کشور ما در بخش کشاورزی ۷۰ درصد است.

محصولات کم آب بر جایگزین محصولات پر آب شود

رییس دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه کاشان بیان کرد:اگر بخواهیم با مشکل فرونشست در دشت کاشان به درستی مقابله کنیم یا باید کشاورزی در این منطقه تعطیل شود و یا به جای تولید محصولات پرآب بر ازجمله هندوانه،طالبی،گندم و غیره ، تولید محصولات کم آب بر جایگزین شود.

قضاوی گفت:در دشت کاشان اگر بهره بردای بیش از حد از آب های زیرمینی متوقف نشود به زودی فرونشست مناطق شهری را درگیر می کند،باید بررسی شود اگر در دشت کاشان استعداد کشاورزی ضعیف است از اجرا کشاورزی به روش های سنتی با محصولات پرآب بر جلوگیری شود،بحص پرورش ماهیان زینتی بسیار درآمد زاست و اگر کشاورز به جای کشت ۱۰ هکتار زمین به پرورش ماهی زینتی روی َآورد هم درآمد بیشتری داشته و هم سفرهای آب زیرزمینی حفظ می شود.

وی افزود:پدیده فرونشست زمین به مثابه یک اژدهای دمان است و به زودی فراگیر می شود،باید آبیاری به روش نوین جایگزین آبیاری قطره ای شود و تغییر الگوی کشت در این منطقه ضروری است.

کارشناسان و محققان صنعت آب تغییر الگوی کشت، استفاده از روش‌های نوین آبیاری، تغییر الگوی مصرف آب در بخش مصارف خانگی، کشاورزی و صنعت و آگاه سازی مردم نسبت به الگوی مناسب مصرف را جمله مهمترین راهکارها و راه حل‌ها برای مدیریت پدیده فرونشست بیان کردند.

دشت‌ کاشان روزگاری نه چندان دور ،آب‌های زیرزمینی و قنات‌های پرآب داشت که امروز این قنات ها و دشت آن در حال فرو رفتن است، خطر فرونشست باید به صورت جدی مورد توجه مسوولان و مردم قرار گیرد.

شهرستان کاشان با جمعیت افزون بر ۳۶۴ هزار نفر در فاصله ۲۰۰ کیلومتری شمال اصفهان قرار دارد.گزارش کامل را در ایرنا بخوانید.

انتهای پیام/*