جمعیت سالمندان در جهان و کشورمان ایران سال‌به‌سال در حال افزایش است و کارشناسان تاکید دارند که برنامه ریزی آموزشی و حمایت‌های اجتماعی در زمینه‌های مختلف از مهمترین نیازهای این قشر در عصر حاضر بشمار می‌آید.

سالمند به افراد بالای ۶۰ سال گفته می‌شود که با توجه به شرایط سنی و جسمی، توانمندی‌های آنها به‌مرورزمان کاهش می‌یابد و نسبت به سایر گروه‌های سنی، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌ها و اختلالات جسمی و روحی قرار می‌گیرند بنابراین توجه به این دسته از افراد برای ارتقای سطح زندگی و کاهش مشکلات آنها بمنظور حفظ سلامت جامعه، ضروری است.

در زمان حاضر حدود ۱۰ درصد از جمعیت کشور سالمند هستند که بر اساس پیش‌بینی‌ها این رقم تا سال ۱۴۵۰ به ۳۰ درصد می‌رسد که حدود یک‌سوم جامعه را دربرمی گیرد و لازم است از هم‌اکنون برای افزایش کیفیت زندگی این گروه سنی برنامه‌ریزی و اقدام کرد.

جمعیت سالمندان در استان اصفهان بدلایل مختلفی مانند رشد شهرنشینی و کاهش نرخ باروری و اُفت زادوولد نسبت به میانگین کشوری بالاتر است و بر اساس آخرین آمار و اطلاعات موجود حدود ۱۱.۶ درصد از جمعیت این خطه را شامل می‌شوند بهمین دلیل توجه به جایگاه این قشر، بررسی مشکلات و معضلات و رفع نیازهای آنها ضروری است.

نرخ باروری در استان اصفهان ۱.۷۵ و کمتر از سطح جانشینی جمعیت است.

نرخ باروری جانشینی ۲.۱ است یعنی اگر نرخ باروری زیر این عدد باشد در آینده جمعیت رو به پیری می‌رود و دچار رشد منفی جمعیت می‌شویم. به گفته کارشناسان، سالمندان با مشکلات بسیاری در زمان حاضر مواجه هستند که ازجمله آنها می‌توان به ابتلا به انواع بیماری، مشکلات معیشتی و اقتصادی، تنهایی، افسردگی و کم‌تحرکی اشاره کرد و مسائلی مانند همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ بر شدت آنها می‌افزاید.

بررسی‌هایی که بر روی گروه سالمندان درزمینهٔ خطرپذیری آنها در زمینه‌های مختلف مانند ابتلا به انواع بیماری، تنها زیستی، حاشیه‌نشینی، ناتوانی و هم ابتلایی (ابتلا به ۲ یا چند بیماری بطور همزمان) در استان اصفهان انجام‌شده است نشان می‌دهد که نزدیک به ۴۱ درصد سالمندان استان در گروه‌های "پرخطر" و "بسیار پرخطر" قرار دارند و نیازمند ارائه خدمات ویژه بهداشتی و اجتماعی هستند.

بر اساس نتایج این طرح مطالعاتی، ۶.۵ درصد سالمندان استان اصفهان در گروه بسیار پرخطر، ۳۴.۵ درصد گروه پرخطر، حدود پنج درصد خطر متوسط، حدود ۱۵.۵ درصد کم‌خطر و ۳۸.۵ درصد حداقل خطر قرار دارند.

بر اساس آمار گروه سلامت خانواده و جمعیت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، ۴۳ درصد سالمندان درآمد مستقل ندارند، ۲۴.۵ درصد از سالمندان بدون درآمد از کمک دیگران زندگی می‌کنند، ۲۵.۵ درصد زنان سالمند و ۱۱.۸ درصد مردان سالمند برای خروج از خانه نیاز به کمک دارند، ۵.۱ درصد زنان سالمند و ۲ درصد مردان سالمند امکان خروج از منزل ندارند، ۷۸.۵ درصد سالمندان حداقل یک بیماری دارند و ۱۷ درصد سالمندان بیمار، درمان دریافت نکرده‌اند که ۲۵.۹ درصد آنها هزینه درمان نداشتند و ۱۳.۷ درصد دلایلی چون نداشتن همراه و بی‌توجهی خانواده را مطرح کردند.

همچنین از بین سالمندان استان اصفهان ۶۲.۸ درصد دچار اختلال خواب، ۴۴.۱ درصد فشارخون، ۴۳.۶ درصد اختلالات شناختی، ۳۸.۴ درصد افسردگی، ۳۱.۲ درصد بیماری‌های اسکلتی، ۲۸.۲ درصد چربی خون، ۲۵.۱ درصد بیماری‌های قلبی عروقی و ۲۴.۸ درصد پوکی استخوان هستند.

نگاهی به سایر آمار و اطلاعات نیز نشان می‌دهد حدود ۱۵ درصد از مراجعان به مطب پزشکان متخصص، ۳۴ درصد از معالجات سرپایی در بیمارستان‌ها، ۸۹ درصد تخت‌های موسسات و سراهای نگهداری و ۶۰ درصد هزینه‌های مراقبت‌های پزشکی در استان اصفهان مربوط به سالمندان است.

به گفته مدیر گروه سلامت خانواده و جمعیت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، بیشتر سالمندانی که در گروه‌های پرخطر قرار دارند به ۲ یا چند بیماری بطور همزمان مبتلا هستند و علاوه بر آن مشکلات دیگری مانند تنها زیستی یا حاشیه‌نشینی دارند.

فرزانه‌السادات فُرود با اشاره به اینکه سالمندان در گروه‌های پرخطر و بسیار پرخطر به حمایت‌های مالی، درمانی و اجتماعی نیاز دارند، خاطرنشان کرد: خدمات ویژه‌ای مانند مراقبت در منزل و واکسیناسیون درب منزل توسط مراکز بهداشت به آنها ارائه می‌شود.

*آموزش نحوه استفاده از فضای مجازی، یکی از نیازهای اصلی سالمندان
مدیر گروه سلامت خانواده و جمعیت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به تاثیراتی که دوران کرونا بر زندگی سالمندان گذاشته و مشکلات آنها را بیشتر و روابط خانوادگی و اجتماعی را کمتر کرده است، تاکید کرد: در زمان حاضر یکی از اصلی‌ترین نیازهای آنها آموزش چگونگی استفاده از فضای مجازی بویژه برای برقراری ارتباط با دیگران است.

فرود بابیان اینکه این موضوع امسال در شعار روز جهانی سالمند (مصادف با اول اکتبر و نهم مهر) نیز موردتوجه قرار گرفت، اضافه کرد: شعار امسال روز جهانی سالمندان "بهره‌مندی عادلانه همه سنین از فناوری دیجیتال" است که باید رسانه‌ها، اعضای خانواده، نهادهای مربوطه و تشکل‌های مردمی برای تحقق آن در زمینه آموزش استفاده از فضای مجازی فعالیت بیشتری داشته باشند.

این کارشناس بابیان اینکه در دوران کرونا سالمندان برای مصونیت در برابر ویروس کرونا، در خانه ماندند و در تجمعات کمتر حاضر شدند، تصریح کرد: به همین دلیل نیاز است که آنها از فضای مجازی برای انجام کارهای مختلف مانند برقراری ارتباط با دیگران، پرداخت اینترنتی، خرید و پُر کردن اوقات تنهایی خود استفاده کنند. مدیر گروه سلامت خانواده و جمعیت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، سایر نیازهای سالمندان را حمایت‌های اجتماعی مانند خرید دارو، تعمیر تجهیزات و وسایل منزل، حمل‌ونقل و هم‌صحبت عنوان کرد. کارشناس مسئول حوزه توانبخشی اداره کل بهزیستی استان اصفهان نیز مهارت نداشتن در استفاده از فناوری و افسردگی و انزوا بویژه در دوران کرونا را یکی از مهمترین چالش‌های سالمندان عنوان کرد و گفت: آموزش سالمندان و خانواده‌های آنها برای چگونگی رویارویی با مشکلات روحی و افسردگی و ارائه دوره‌های آموزش استفاده از تلفن همراه و فناوری‌های دیجیتال ، بهترین راهکار برای رفع این چالش‌هاست.

رحیم نوروزی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا، عبور و مرور در خیابان، خرید، نظافت خانه، سقوط و بر زمین افتادن و آسیب دیدن ناشی از آن و انجام کارهای بانکی را از دیگر معضلات سالمندان خواند و تاکید کرد: فعالیت موسسه‌های حمایتی قابل‌اطمینان، برگزاری دوره‌هایی برای رهایی از افسردگی ناشی از تنهایی و کمک افراد برای همراهی خرید و نظافت و آشنایی با فناوری‌های جدید ازجمله حمایت‌های موردنیاز سالمندان است.

استاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز در رشته سالمندشناسی و سلامت سالمندی نیز، مهمترین چالش‌های سالمندان را مشکلات اقتصادی و معیشتی، اختلالات شناختی، اسکلتی و عضلانی، کم‌تحرکی و تنزل موقعیت و جایگاه اجتماعی دانست و گفت: سالمندان در کشورمان بیشتر با مسائل معیشتی روبه‌رو هستند و مستمری و بیمه به‌طور کامل همه آنها را پوشش نمی‌دهد.

عبدالرحیم اسداللهی با اشاره به اینکه منزلت و جایگاه اجتماعی سالمندان نیز در مقایسه با گذشته در کشورمان، کاهش‌یافته است، افزود: برای رفع این چالش نیاز به فرهنگسازی توسط نهادهای مربوط و رسانه‌ها بویژه برای نسل جوان داریم تا تصور از دوران سالمندی بهبود یابد.

*حمایت‌های اجتماعی و بیمه‌ای از سالمندان تقویت شود
این استاد دانشگاه با تاکید بر لزوم تقویت و قوی‌تر شدن حمایت‌های اجتماعی از سالمندان بویژه درزمینهٔ پرداخت مستمری و بیمه شدن، ادامه داد: در بخش سلامت باید بیمه درمان و مکمل قدرتمندی برای سالمندان وجود داشته باشد.

اسداللهی بابیان اینکه سالمندان با مشکلات اقتصادی زیادی مواجه هستند و حتی ممکن است نتوانند داروی موردنیاز خود را تامین کنند، اظهار داشت: ضروری است بخش مهمی از سیاستگذاری سلامت کشور به سالمندان اختصاص یابد. وی ارتقای شهرهای دوستدار سالمند را نیز برای حمایت هرچه بیشتر از این قشر ضروری دانست و تصریح کرد: با توجه به رشد شهرنشینی در کشورمان، جمعیت قابل‌توجهی از سالمندان در شهرها زندگی می‌کنند بنابراین توجه به مبلمان شهری و سیستم‌های حمل‌ونقل بمنظور تامین هرچه بیشتر رفاه سالمندان و جلوگیری از طرد شدن آنها اهمیت بسزایی دارد.

وی، شکل‌گیری جوامع دوستدار سالمند و توسعه موسسات حمایتی قابل‌اطمینان را ازجمله راهکارهایی عنوان کرد که برای بهبود و کمک به وضعیت سالمندان ضروری است. شهرهای دوستدار سالمندان دارای محیط مناسب‌سازی شده، حمل‌ونقل مناسب، مشارکت اجتماعی، مشارکت مدنی و اشتغال، اطلاعات و ارتباطات،حمایت اجتماعی و خدمات سلامت هستند.

اصفهان در سال ۹۷ به پیشنهاد صندوق جمعیت سازمان ملل متحد به‌عنوان نخستین شهر و الگو در کشور برای شهر دوستدار سالمند معرفی شد و تا کنونی اقداماتی برای تحقق این هدف انجام‌شده است.

انتهای پیام/*