عرضه صندوق سرمایه‌گذاری واسطه‌گری مالی یکم، اقدام مناسبی از سوی دولت بود تا هم تخصیص منابع و نقدینگی بهبود یابد و هم پاسخی مناسب به تقاضای سیری‌ناپذیر در بازار اوراق بهادار داده شود.

اقتصاد بزرگ ایران، شرایط ویژه‌ای را تجربه می‌کند که در طول دهه‌های اخیر، در نوع خود بی‌سابقه بوده است.

متغیرهای مهم و اثرگذاری مانند عدم تعادل‌ ساختاری، نرخ بهره‌وری ناکافی و همچنین مسائل ناشی از تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی، علاوه بر اینکه در سالیان دور و نزدیک، اقتصاد ایران را آزار داده‌اند، همواره نوعی نااطمینانی قابل توجهی را نیز بر فضای کسب و کار و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی تحمیل کرده‌اند.

بروز مسائل مربوط به شیوع جهانی ویروس کرونا از زمستان گذشته تاکنون و آثار ریز و درشت و همچنین بالفعل و بالقوه آن، دلیل اصلی بی‌سابقه بودن شرایط اقتصادی کنونی است.

در چنین شرایطی در یک سو دولت‌ها به گونه‌ای تصمیم‌گیری و سیاستگذاری می‌کنند که بین آثار بلندمدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدت این متغیرها، توازنی برقرار کنند تا اگر شرایط رو به بهبود نرود، دست‌کم دشوارتر از آنچه هست نشود و در سوی دیگر، شهروندان بیشتر نظر به کوتاه‌مدت دارند و از آنجا که آینده را قابل پیش‌بینی نمی‌داند، به سبک و تشخیص خود، روی به ابزارهای مصون‌سازی مناسب و نامناسب می‌آورند.

این حقیقت، گاهی در صورت اقبال عمومی و فصلی شتابزده به املاک و مستغلات بروز می‌یابد، گاهی بازار سکه را داغ می‎کند یا ارز را و قس‌علی‌هذا، که در هر صورت نوعی ذخیره‌سازی ارزش به شمار می‌آید.

رشد چشمگیر نقدینگی در پانزده سال گذشته و عبور آن از مرز 2300 هزار میلیارد تومان، به خودی خود و فارغ از آثار متغیرهای پیش‌گفته، هر بازاری را می‌تواند از تعادل خارج کرده و بازگرداندن آن به شرایط عادی را غیرممکن یا بسیار دشوار سازد.

بدیهی است در این شرایط، سیاستگذار، باید همزمان به اتخاذ سیاست‌های پولی و مالی مناسب روی آورد و ابزارهای کارآمدی را برای پیاده‌سازی این سیاست‌ها به کارگیرد.

ابزارهایی مانند عملیات بازار باز، ساماندهی نرخ سود سپرده‌ها و انتشار و فروش اوراق بهادار در بازار پول و ترویج خصوصی‌سازی، افزایش عرضه‌های اولیه، ترویج صندوق‌های سرمایه‌گذاری و تشویق سهامداران عمده به عرضه سهام بیشتر نیز از جمله این ابزارها در بازار سرمایه است که در این زمینه، بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی، تلاش‌های درخور توجهی را در ماه‌های اخیر به کار بسته‌اند.

در این میان، بازار پول، به واسطه قدمت قابل توجه و عمق آن و همچنین وزن بسیار بالایی که در تأمین مالی بنگاه‌ها و کسب‌ و ‌کارهای مختلف دارد‌، بیشتر نیاز به آرامش و انتظام‌بخشی داشت تا توسعه، اما بازارسرمایه، به دلیل اینکه نسبتاً جوان است و ظرفیت‌های نهفته زیادی برای توسعه و تعمیق دارد بی‌درنگ مورد توجه و تمرکز قرار گرفت که خوشبختانه، سیاستگذاران اصلی هر دو بازار، درست‌ترین و ضروری‌ترین تصمیم‌ها را اتخاذ کردند که در نوع خود ارزشمند است.

یکی از ابزارهای کارآمد بازارهای سرمایه در سراسر جهان، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و از میان صندوق‌های مختلف، صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (موسوم بهETF) است که به دلیل گردش بسیار بالای آن، می‌تواند نقش مهمی را در تعمیق بازار سرمایه، جذب نقدینگی و ثبات‌بخشی به بازارها ایفا کند.

یکی از عوامل اصلی جذابیت این صندوق‌ها برای مردم، ریسک مدیریت شده پایین و همچنین قابلیت نقدشوندگی بالای آنهاست. این ابزار در شرایطی نیز می‌تواند برای دولت‌ها مفید واقع شود و آن، شرایطی مانند فضای کنونی اقتصاد ایران است.

در شرایطی که از سال‌ها قبل، دولت در پی عرضه سهام باقیمانده در بنگاه‌های بزرگ به عموم بود و خصوصی‌سازی این بنگاه‌ها از طریق واگذاری مستقیم سهام به سرمایه‌گذاران نیز دشوار به نظر می‌رسید و از سوی دیگر، پیشی گرفتن تقاضا بر عرضه در بازار سهام و رشد انفجاری شاخص که در اثر ورود خیل عظیمی از سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای رخ داده بود، تدبیر ویژه‌ای را برای برآوردن هر دو ضرورت، ایجاب می‌کرد، تشکیل و معرفی صندوق سرمایه‌گذاری واسطه‌گری مالی یکم، اقدام مناسبی از سوی دولت محترم جمهوری اسلامی بود تا هم تخصیص منابع و نقدینگی بهبود یابد و هم پاسخی مناسب به تقاضای سیری‌ناپذیر در بازار اوراق بهادار داده شود که در کنار اقدام مهمی که نظام بانکی برای سامان‌بخشی به بازار پول و تأکید مضاعف بر رعایت نرخ سود تعیین شده از سوی شورای پول و اعتبار کرد، می‌تواند روزهای بهتری را برای هر دو بازار پول و سرمایه و در نتیجه برای اقتصاد بزرگ ایران رقم بزند.

در خصوص تشکیل، معرفی و عرضه واحدهای صندوق پیش‌گفته، اظهارنظرهای مختلفی مطرح شده که به نظر می‌رسد باید به نقدهای منصفانه که حاوی نکات فنی مهمی هستند نیز توجه و از اثرگذاری اظهارنظرهای سیاسی و غیر فنی بر عرضه و تقاضای واحدهای این صندوق پرهیز کرد.

آنچه در این میان قابل تأکید و یادآوری است، ضرورت مدیریت کارآمد و پویای صندوق از یک سو و بازارگردانی مناسب واحدهای آن در روزها و هفته‌های آتی از سوی دیگر است، ضمن اینکه ورود شتاب‌زده عموم شهروندان به بازار اوراق بهادار و انتظارات بیش از واقع بخشی از آنان در کوتاه‌مدت، فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی دقیق و کامل را ضروری می‌سازد.

همان‌گونه که از عنوان صندوق پیداست، می‌توان به تشکیل صندوق‌های بزرگ دوم و سوم و چندم آنها امید بست و از فرصتی که برای بازار سرمایه و اقتصاد پیش آمده، بیشترین بهره را برد.

مشهور است که دولت‌ها در آخرین سال دور دوم خود یا بیش‌اندازه محافظه‌کار و محتاط می‌شوند یا بسیار متهورانه و قدرتمند عمل می‌کنند.

عرضه سهام مختلف در بورس در ماه‌های اخیر، بویژه شرکت‌های بسیار بزرگ و تشکیل صندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگ از جمله صندوق سرمایه‌گذاری واسطه‌گری مالی یکم نشان داد که دولت محترم، رویکرد دوم را برگزیده است که بی‌تردید رویکرد مسئولانه‌تری بوده و از این حیث در خور تقدیر فراوان است.

*مدیرعامل بانک صادرات ایران

انتهای پیام/*