نظام‌های ‏اقتصادی، مالی و بازار انرژی جهان به بن‌بست خورده است و هیچ‌کس تصورش را نمی‌کرد که ‏ویروس کرونا تا این اندازه بازارها را فلج کند.

کرونا ناگهان تمام معادلات قدرت‌های نفتی جهان را به هم ریخته است و درحالی‌که خروجی و ‏محصولات تولید شده پالایشگاه‌های جهان بدون مصرف‌کننده مانده‌، محموله‌های ورودی نفت یکی‌یکی رسیده‌ و مصرف‌کنندگان نفت جایی برای نگهداری نفت ورودی ندارند.

این مسأله باعث شده ‏است که معاملات قبلی نفت خام روی دست بازیگران بازار بماند و به دلیل اینکه جایی برای نگهداری ‏این محموله‌ها ندارند حاضر شوند پولی به متقاضیان بدهند تا آن نفت‌ها را ببرند.

به عبارت دیگر ‏قیمت نفت خام منفی شده است و در بازار نیویورک حتی به منفی ٤٠ دلار برای هر بشکه رسید که ‏اتفاقی بی‌سابقه بود. ‏

در ایران هم گرچه صادرات نفت خام سقوط قابل توجهی را تجربه می‌کند اما درحال حاضر خروجی ‏پالایشگاه‌ها که بنزین و گازوییل و سایر فرآورده‌های سوخت است، مشتری چندانی ندارد و مخازن ‏آنها پر شده است.

علت چیست؟ علت آن است که کرونا به شدت تردد و مصرف بنزین را کاهش داده ‏است و سایر سوخت‌های مصرفی در چرخه حمل‌ونقل کشور با ریزش مشتری مواجه شده است.

از ‏آن سمت بنزین در منطقه هم بی‌مشتری است و دیگر برای قاچاقچیان سوخت صرفه ندارد که بنزین را ‏به خارج از مرزهای ایران قاچاق کنند. بنابراین در ایران حتی مصرف داخلی نفت با اما و اگر مواجه ‏است. ‏

پدیده مشابه بازار نفت همان فیلم دردناک جوجه‌کشی است. در صنعت مرغداری قیمت مرغ زنده از کیلویی ‏‏١١‌هزار تومان به کیلویی ٧‌هزار تومان افت کرده است و این صنعت برای آنکه بازار با مازاد ‏عرضه روبه‌رو نشود و قیمت‌ها بیشتر از این افت نکند، جوجه‌های مازاد را می‌کشد. در غیراین ‏صورت صنعت مرغداری با ورشکستگی روبه‌رو می‌شود. در بازار نفت جهان اتفاقی مشابه رخ داده ‏است.‏

در واقع باید باید بگویم که این رخداد بازار نفت جهان، یک پیام دارد و آن این است که نظام‌های ‏اقتصادی، مالی و بازار انرژی جهان به بن‌بست خورده است و هیچ‌کس تصورش را نمی‌کرد که ‏ویروس کرونا تا این اندازه بازارها را فلج کند.

به همین دلیل است که صندوق جهانی پول درباره ‏بحران بی‌سابقه اقتصاد در ٩٠‌سال اخیر هشدار می‌دهد. ‏

حالا پرسش این است که این فاجعه نفت تا چه زمان طول می‌کشد و به کجا می‌رسد؟

واقعیت این است ‏که هیچ‌کس به‌طور دقیق نمی‌داند که چه آسیبی و با چه اندازه‌ای در انتظار اقتصاد دنیاست.

تنها ‏اقدامی که کشورهای جهان برای مواجهه با این پدیده انجام داده‌اند، بسیج کردن نخبگان دانشگاهی و ‏کارشناسان طراز اول جهان است تا برای کنترل این بحران راهکار ایجاد کنند اما در ایران چه اتفاقی ‏می افتد؟

اقتصاد ایران قطعا جدا از اقتصاد جهان نیست و باید بگویم که کرونا رسما پایان مدیریت سنتی ‏را بر اقتصاد ایران و دنیا اعلام کرد.

اقتصاد ایران درحال حاضر هیچ راهکاری ندارد مگر اینکه با ‏دانش و شیوه‌های مدرن، خود را بازآفرینی کند و تمام ساختارهایش را ازجمله نظام بانکی، بازار ‏سرمایه و سایر بخش‌های اقتصادش را بازنگری و اصلاح کند. 

*تحلیلگر ارشد نفت 

انتهای پیام/*