با آماده شدن ایران برای ورود به گام چهارم هسته‌ای و حادث شدن شرایطی که اروپایی‌ها اکنون ناچار به پرداخت هزینه در قبال حفظ برجام هستند، ایالات متحده مترصد بهره‌برداری از این شرایط برای شکست کامل برجام و متوجه ساختن هزینه‌های این شکست بر روی ایران است.

در‏حالی‏که تحولات پیرامون توافق هسته‌ای در طول یکسال و نیم گذشته منجر به تضعیف بیش‏ از‏ پیش آن شده به‌‏طوری‏‌که به گفته ناظران برجام اکنون بر روی کاغذ وجود دارد، ایالات متحده آمریکا روندی جدید در خصوص مانع‌تراشی در مفاد این توافق بین‌المللی را آغاز کرده است.

اوایل هفته جاری، مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا و برایان هوک نماینده ویژه ایران در وزارت خارجه این کشور با برجسته کردن موضوع پایان تحریم‌های تسلیحاتی ایران در مهر‏ماه سال آینده، مدعی شدند که این مسئله می‌تواند به یک مسابقه تسلیحاتی جدید در منطقه بدل شود. پمپئو که به اسرائیل رفته بود در پیامی توئیتری اعلام کرد: در چارچوب توافق ناقص هسته‌ای با ایران، تحریم‌های تسلیحاتی این کشور سال آینده به پایان خواهد رسید که در راستای آن ایران قادر به خرید‏‏و‏فروش سلاح‌های پیشرفته خواهد بود. موضوعی که می‌تواند سرآغاز یک رقابت تسلیحاتی جدید در خاورمیانه باشد.

از سوی دیگر، برایان هوک نیز روز شنبه در پیامی ویدئویی مدعی شد که یکسال دیگر در چنین روزی تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران‏ پایان می‌یابد. بنابراین بزرگ‏ترین دولت حامی تروریسم قادر خواهد بود تسلیحات پیشرفته را وارد و صادر کرده که این امر به مسابقه تسلیحاتی جدید در خاورمیانه منجر خواهد شد.

ادعای جدید مقامات آمریکایی در حالی به موضوع بند غروب برجام در سال 2023 پیوند خورده که طبق این بند، هشت‏سال پس از برجام، محدودیت‌های هسته‌ای ایران برداشته می‌شود. طبق بند 5 ضمیمه B قطعنامه 2231 نیز پنج سال پس از توافق هسته‌ای محدودیت‌های خرید‏و‏فروش سلاح از روی ایران برداشته می‌شود. این در حالی است که طبق قطعنامه‌های 1747 و به خصوص 1929 شورای امنیت سازمان ملل، علاوه بر تحریم‌های اقتصادی، انتقال هرگونه تانک، خودروهای زرهی، هواپیماهای جنگی، هلیکوپترهای تهاجمی، توپخانه کالیبر بالا، کشتی‌های نظامی، موشک، سیستم‌ها و قطعات مرتبط با آن‌ها به ایران ممنوع شده بود.

با این حال، مانور جدید آمریکا در راستای مانع‌تراشی در روند توافق هسته‌ای در حالی شکل گرفته که اولاً این کشور با خروج خود از برجام و بازگشت تحریم‌های ثانویه، عملاً قطعنامه 2231 را زیر پا گذاشته و از فرآیند 1+5 کنار رفته است. همچنین در بند 5 ضمیمه B برجام ذکر شده که هرگونه خرید‏و‏فروش تسلیحات پیشرفته از سوی ایران منوط به تایید تمامی 15 عضو شورای امنیت است؛ امری که با وجود حق وتوی آمریکا به عنوان عضو دائم شورای امنیت مطمئناً با اما و اگرهای خاص خود مواجه خواهد شد.

از سوی دیگر، با نگاهی به آمار و ارقام صادرات سلاح آمریکا به کشورهای منطقه به خصوص امارات و عربستان، درمی‌یابیم که نه‏تنها در مورد آمریکا، بلکه در خصوص کشورهای اروپایی نیز شاخص فروش سلاح به این کشورها با توجه به شرایط خاص منطقه روندی صعودی داشته است.

در همین راستا اوضاع در آمریکا تا حدی پیش رفت که مجلس نمایندگان آمریکا نیز به موضوع فروش سلاح به عربستان ورود کرده و خواستار توقف صادرات سلاح به ارزش بیش از 8 میلیارد دلار به سعودی‌ها شد؛ امری که با وتوی ترامپ مواجه شد و رئیس‌جمهوری آمریکا به صراحت اعلام کرد مایل نیست با تحریم تسلیحاتی عربستان، آنها را برای خرید سلاح به سمت روسیه و چین سوق دهد.

بنابراین اگر بحث مسابقه تسلیحاتی نیز مطرح باشد، عملاً این حجم از فروش سلاح به کشورهای منطقه در‏حالی‏که ایران با تحریم‌های گسترده روبه‏رو است، نه‏تنها خاورمیانه را به گفته کارشناسان به انبار باروت تبدیل کرده، بلکه عملاً موازنه قوا را نیز دستخوش تغییرات اساسی قرار داده است.

در همین رابطه ایالات متحده آمریکا که از ابتدای خروجش از برجام به دنبال ایجاد یک اجماع جهانی مجدد علیه ایران است، با برجسته کردن این موضوع به نظر می‌رسد دو هدف عمده را دنبال می‌کند. نخست اینکه با آماده شدن ایران برای ورود به گام چهارم هسته‌ای و حادث شدن شرایطی که اروپایی‌ها اکنون ناچار به پرداخت هزینه در قبال حفظ برجام هستند، ایالات متحده مترصد بهره‌برداری از این شرایط برای شکست کامل برجام و متوجه ساختن هزینه‌های این شکست بر روی ایران است.

دومین هدف عمده ایالات متحده به نظر می‌رسد جلوگیری از هرگونه بهره‌مندی ایران از مزایای توافق هسته‌ای است. هر‏چند به واسطه تحریم‌های آمریکا مراودات مالی، اقتصادی و تجاری ایران با موانعی مهم مواجه شده است، اما ذیل توافق هسته‌ای مواردی همچون خروج از فصل هفتم منشور، شکست اجماع جهانی، بسته شدن پرونده PMD و نیز چارچوب زمانی رفع محدودیت‌های نظامی و هسته‌ای ایران همچنان در مفاد توافق هسته‌ای وجود دارد. به همین دلیل است که راهبرد جدید واشنگتن، مانع ‏تراشی و جلوگیری از بهره‌برداری در خصوص این موارد است تا رسماً هیچ دستاوردی در چارچوب توافق هسته‌ای متوجه ایران نباشد.

انتهای پیام/*