تلاش عربستان برای تعدیل مواضع خود در قبال جمهوری اسلامی ایران که بعد از سرخوردگی از سیاست‌های انفعالی امریکا در منطقه و در رویارویی با ایران صورت گرفته است، مقام‌های امریکایی را به تکاپوی مداخله و سنگ‌اندازی در مسیر تنش‌زدایی میان تهران و ریاض واداشته است.

سفر عمران خان، نخست وزیر پاکستان به تهران در مقطع حساسی از تحولات منطقه انجام شد. مقطعی که در آن شرایط پیچیده‌ای برای عربستان به عنوان یکی از کشورهای درگیر تحولات جاری به وجود آمده است و باعث شده مقام‌های سعودی بعد از فراز و فرودهایی که طی کرده‌اند، در دستیابی به اهدافی که از قبال تقابل جویی با ایران دنبال می‌کردند، ناکام بمانند در نتیجه برای حل و فصل بحران‌های جاری از طریق مذاکره چندان بی تمایل نباشند.
عمران خان در حالی به ایران سفر کرده است که دولت او کوشیده در مواجهه با صف آرایی کشورها در مقابل یکدیگر سیاست مستقلی در پیش گیرد. پاکستان هم با عربستان رابطه خوبی دارد و هم در میان مقام‌های جمهوری اسلامی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. از این منظر به عنوان کشوری که از سوی هر دو طرف منازعه جایگاه قابل قبولی دارد، می‌تواند نقش‌آفرینی قابل قبولی داشته باشد. پیشتر نخست وزیر پاکستان پیام‌ها و نکات مورد نظر مقام‌های سعودی را در سفری که قبل از حضور در مجمع عمومی سازمان ملل به ریاض داشته، شنیده و بعد از گفت‌وگو با آقای روحانی در نیویورک، برای تکمیل این مباحث به تهران سفر کرده است تا علاوه بر گفت‌وگو با رئیس جمهوری ایران در ملاقات با مقام معظم رهبری همه نکات مورد توجه مقام‌های جمهوری اسلامی را به ریاض منتقل کند.
نکاتی که پیداست پیرامون سه محور اصلی خواهد بود؛ یکی گفت‌وگو درباره سمت و سوی مناسبات دوجانبه ایران و عربستان و برداشتن موانع و حرکت برای ترمیم رابطه و توسعه و تحکیم آن؛ دوم، گفت‌وگوی سازنده پیرامون جنگ یمن و راهکارهای پایان دادن به این جنگ. جنگی که سعودی‌ها می‌خواهند از آن آبرومندانه خارج شوند و این امکانپذیر نیست مگر با کمک گرفتن و پذیرفتن نقش جمهوری اسلامی در مذاکرات صلح این کشور. محور سوم هم پیگیری پرونده‌های باقی مانده منطقه از جمله عراق، سوریه و بحرین و تحولات مرتبط با آن است. اگر ایران و عربستان با نقش آفرینی پاکستان درباره رئوس این مطالب و محورها به توافق مبنایی برسند، می‌توان امیدوار بود که ملاقات‌های مهمی در سطح بالاتری میان تهران و ریاض رخ دهد.   
مشخص است که تلاش عربستان برای تعدیل مواضع خود در قبال جمهوری اسلامی ایران که بعد از سرخوردگی از سیاست‌های انفعالی امریکا در منطقه و در رویارویی با ایران صورت گرفته است، مقام‌های امریکایی را به تکاپوی مداخله و سنگ‌اندازی در مسیر تنش‌زدایی میان تهران و ریاض واداشته است. چنان که امریکا همزمان با سفر عمران خان به تهران از اعزام 3 هزار سرباز به عربستان خبر داده است که نشان می‌دهد امریکا می‌خواهد به عربستان بگوید ما هستیم نگران نباشید و در مقابل ایران قوی باشید. اما این اقدام تاکنون حاصلی برای امریکا نداشته است. سعودی‌ها بعد از تحولات اخیر به خوبی دریافته اند که کارکرد حضور این سربازان بسته به منافع واشنگتن خواهد بود و منفعتی در صحنه عملیاتی برای عربستان نخواهد داشت.
به هر روی میانجیگری اسلام آباد در شرایطی که شاهزاده سعودی با گرفتاری‌های زیادی هم در صحنه داخلی عربستان و هم در عرصه سیاست خارجی این کشور رو به رو شده و از طرف دیگر با امارات در جنگ یمن به اختلاف نظر جدی برخورد کرده است، می‌تواند فضای مناسبی را برای گفت‌وگو میان ایران و عربستان مهیا کند. این در حالی است که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه هم قرار است امروز (دوشنبه) به ریاض سفر کند و بی تردید او هم تلاش‌های سازنده‌ای برای ترغیب ریاض جهت کم کردن اختلافات با جمهوری اسلامی و مهیا شدن برای ورود به مذاکرات سازنده با آن خواهد داشت.
عمران خان در سفری که روز سه‌شنبه به عربستان خواهد داشت، پاسخ مقام‌های جمهوری اسلامی ایران را به گوش مقام‌های سعودی خواهد رساند و باید دید که آیا ریاض این بار برای مذاکره با تهران جدی است یا نه.
*کارشناس مسائل استراتژیک
انتهای پیام/*