زمانی که اعلام می‌شود شتاب تورم کاهش پیدا کرده است، به معنای کاهش سطح قیمت‌ها نیست، بلکه به معنای کند شدن سرعت روند افزایش قیمت‌هاست.

نتایج نرخ تورم مرداد ماه 1398 که توسط مرکز آمار ایران منتشر شد نشان دهنده کند شدن رشد قیمت‌ها در مرداد ماه است. بر اساس این گزارش نرخ تورم ماهانه کل کشور 0.6 درصد اعلام شده است و این در حالی است که نرخ تورم ماهانه در تیر ماه 1398 عدد 2.8 درصد بود که از کم شدن میزان افزایش ماهانه قیمت کالاها و خدمات حکایت دارد. این عدد تورم ماهانه، میانگینی از تغییرات قیمت تمام کالاها و خدمات موجود در سبد خانوار را شامل می‌شود، اما برای بررسی بیشتر و بیان اینکه تغییرات قیمت کدام گروه از کالاها منجر به کاهش تورم ماهانه شده است باید تغییرات قیمتی گروه‌های تفصیلی‌تر کالایی را بررسی کنیم. نرخ تورم ماهانه دو گروه عمده کالایی «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» به ترتیب 0.5- و 1.2 است و همان‌طور که ملاحظه می‌شود گروه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» با کاهش قیمت مواجه بوده‌اند که دلیل اصلی این کاهش قیمت، منفی شدن تورم ماهانه در گروه‌های کالایی «سبزیجات (سبزی‌ها و حبوبات)»، «میوه و خشکبار» و «قند و شکر و شیرینی‌ها» است که به ترتیب با 11.9-، 6- و 0.3- درصد بیشترین کاهش قیمت در بین اقلام خوراکی را داشته‌اند. البته لازم به ذکر است که گروه‌های «چای، قهوه، کاکائو، نوشابه و آبمیوه»، «گوشت قرمز و سفید و فرآورده‌های آن» و «شیر، پنیر و تخم مرغ» به ترتیب با 10.2، 4.0 و 3.7 درصد با افزایش قیمت ماهانه مواجه بوده‌اند که برایند این تغییرات به‌همراه ضرایب اهمیت آنها در نهایت منجر به تورم ماهانه منفی در گروه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» شده است. نرخ تورم ماهانه گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» 1.2 درصد بوده که گروه‌های «حمل‌ونقل» و «ارتباطات» به ترتیب با 0.7- و 0.3- درصد بیشترین کاهش و گروه‌های «مبلمان و لوازم خانگی و نگهداری معمول آنها» و «هتل و رستوران» به ترتیب با 2.3 و 1.7 درصد بیشترین افزایش قیمت ماهانه را داشته‌اند.
اطلاع بعدی در گزارش مرکز آمار ایران نرخ تورم نقطه‌ای است که در مرداد ماه 1398 به 41.6 درصد رسیده است. نرخ تورم نقطه‌ای از فروردین 1397 که همزمان با شروع نوسانات ارزی بود شروع به افزایش نموده و این روند افزایشی تا اردیبهشت 1398 تداوم داشته است و در اردیبهشت امسال نرخ تورم نقطه‌ای به 52.1 درصد رسید و بعد از آن روند کاهشی نرخ تورم نقطه‌ای شروع شد به‌گونه‌ای که در تیر ماه این نرخ با کاهش 4.1 واحد درصدی به 48 و در مرداد ماه با کاهش 6.4 واحد درصدی به 41.6 درصد رسید.
در گزارش مرکز آمار ایران نرخ تورم سالانه به عدد 42.2 درصد رسید که در مقایسه با همین نرخ در تیر ماه 1398، 1.6 واحد درصد افزایش داشته است. البته میزان افزایش نرخ تورم سالانه در ماه‌های اخیر روند کاهنده داشته است به گونه‌ای که در ماه‌های فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر و مرداد میزان افزایش در نرخ تورم سالانه به ترتیب 3.7، 3.6، 3.4، 2.8 و 1.8 درصد بوده است. بررسی این روند نشان می‌دهد که در ماه‌های آتی نرخ تورم سالانه هم با روند کاهشی مواجه خواهد شد. همچنین با مقایسه نرخ تورم نقطه‌ای و سالانه در ماه‌های اخیر نیز می‌توان چشم‌انداز نرخ تورم سالانه را بیان نمود. نرخ تورم نقطه‌ای سریع‌تر به نوسانات قیمت (افزایش و کاهش) واکنش نشان می‌دهد و می‌توان از آن به‌عنوان شاخص پیش‌نگر نرخ تورم سالانه استفاده کرد. همان‌گونه که در زمان شروع افزایش قیمت‌ها، ابتدا نرخ تورم نقطه‌ای شروع به افزایش نمود و سپس نرخ تورم سالانه به گونه‌ای که در 16 ماه اخیر همواره نرخ تورم نقطه‌ای بیشتر از نرخ تورم سالانه بوده است، بنابراین با توجه به شروع روند کاهشی نرخ تورم نقطه‌ای در ماه‌های اخیر انتظار می‌رود در ماه‌های آتی نرخ تورم سالانه هم روند کاهشی داشته باشد. اما فارغ از داده‌های آماری، زمانی که اعلام می‌شود شتاب تورم کاهش پیدا کرده است، به معنای کاهش سطح قیمت‌ها نیست، بلکه به معنای کند شدن سرعت روند افزایش قیمت‌هاست. این بدان معناست که قیمت‌ها همچنان مشمول افزایش می‌شوند، اما به‌طور قطع با سرعت و شتاب کمتری شاهد افزایش قیمت‌ها خواهیم بود که البته این روند بتازگی آغاز شده و اگر شرایط اقتصادی با تغییر چشم‌گیری مواجه نشود همچنان می‌تواند در آینده ادامه داشته باشد.
در تبیین و بررسی علل بروز این رخداد یعنی کاهش شتاب نرخ تورم عواملی وجود دارد که مهم‌ترین آنها را می‌توان اینگونه برشمرد. نخست باید به یکی از عوامل مهم و اثرگذار یعنی ثبات نسبی در نرخ ارز اشاره کرد که در ماه‌های اخیر به وضوح خود را نشان داده است. این رخداد بدان معناست که با ثبات نرخ ارز قیمت کالاهایی که ارتباط مستقیم با ارز دارد، از تغییرات قیمتی کمتری برخوردار شده و تا حدودی به ثبات رسیده‌اند. نکته بعدی آنکه بیشترین کاهش قیمت را در کالاهایی همچون میوه و سبزیجات شاهد بوده‌ایم. کالاهایی که در فصل برداشت و عرضه بیشتر قرار دارند. این یعنی مثبت بودن تولید داخلی زمینه کاهش قیمت را فراهم کرده است. عامل مهم دیگر به سیاست‌های دولت در کنترل و مدیریت قیمت‌ها ارتباط دارد. در واقع دولت در چند ماه گذشته با تمرکز بیشتر بر کالاهای اساسی و خوراکی توانسته ثبات نسبی در قیمت این اقلام ایجاد کند که البته گزارش مرکز آمار هم که پیش‌تر به توصیف آن پرداختیم، گواه این مدعاست. در واقع نه تنها دولت توانسته تورم کالاهای خوراکی را کنترل کند بلکه در مرداد ماه شاهد تورم منفی در این نوع کالاها بوده‌ایم. 
*دکترای اقتصاد پولی
انتهای پیام/*