شرایط اقتصادی و سیاسی لبنان کار را برای جنگی ‌تمام‌عیار و همراه کردن مردم سخت کرده است. در توصیف وضع اقتصاد لبنان شاید واژه«بد»هم دقیق نباشد و باید از واژه«فروپاشی»استفاده کرد.

تقریباً همه‌چیز به دلار فروخته می‌شود و آنقدر نوسان ارزی و تورم بالاست که عملاً لیره لبنان کاربردی ندارد؛ از رستوران و کافه تا لباس‌فروشی و خلاصه هرچه فکرش را بکنید‌. اما شاید عجیب‌ترین تصویر مربوط به تعطیلی بانک‌های بین‌المللی باشد که برخی از آنها تمام در و شیشه‌های بانک را با ورقه‌های آهنی کامل پوشانده‌اند و به معنای واقع کلمه تعطیل هستند‌. برق در بسیار از ساعات شبانه‌روز قطع است و آبِ شیر بسیاری منازل نه‌تنها قابل‌شرب نیست که حتی هنگام شستن صورت هم شوری و تلخی آن آزاردهنده است. احتمالاً در سال‌های اخیر درباره درگیری میان لبنان بویژه حزب‌الله لبنان و رژیم صهیونیستی بر سر سوخت و میدان گازی کاریش هم شنیده باشید.

 کشور، دولت ندارد و گویا به نظرشان چندان هم غیرطبیعی نیست و دولت داشتن اتفاقاً کمی عجیب است. آنچه را بر سر کار است می‌توان کابینه‌ای برای پیشبرد امور دانست تا بالاخره دولتی تشکیل شود‌.

بسیاری در ایران هر زمان می‌خواهند از زندگی مسالمت‌آمیز ادیان و عقاید مختلف در کنار هم مثال بزنند، لبنان و ترکیه گزینه‌ نخست‌شان است، اما دست‌کم در لبنان این باور بسیار ساده‌انگارانه است‌.

آخرین‌بار در لبنان سال ۱۹۳۲ سرشماری جمعیت انجام شده و پس از آن برای جلوگیری از درگیری و اختلاف‌نظر پیروان ادیان و قومیت‌های مختلف بر سر قدرت، دیگر سرشماری انجام نشده است‌. در آن زمان دین ۵۳ درصد از جمعیت مسیحی مارونی اعلام شد. بر همین اساس ساختار سیاسی این کشور به این شکل تعیین شد: رئیس‌جمهور، مسیحی مارونی؛ نخست‌وزیر، مسلمان سنی و رئیس مجلس، مسلمان شیعه. این در حالی است که در سال ۲۰۲۲ تخمین سازمان سیای امریکا درباره جمعیت لبنان این بود که ۶۷.۸ درصد از جمعیت لبنان مسلمان (۳۱.۹ درصد سنی و ۳۱.۲درصد شیعه) هستند. ۳۲.۴ درصد از جمعیت هم مسیحی مارونی هستند. با دانستن این موارد بهتر می‌توان متوجه شد که چرا اینقدر دولت در کشور سخت تشکیل می‌شود.

در سفرم به لبنان درباره بافت جمعیتی در محله‌ها پرسیدم و پاسخ این بود که محله‌ها تقریباً به‌صورت کامل به لحاظ مذهبی منفک هستند و به‌ندرت مثلاً در محله مسیحی‌نشین، شیعه‌ای زندگی می‌کند. پرسیدم آیا خودشان اینطور ترجیح می‌دهند یا جداسازی سازمان‌یافته است؟ گفتند اگر مثلاً شیعه‌ای بخواهد در محله مسیحی‌نشین ملکی بخرد حتی اگر صاحب ملک کاملاً راضی باشد، شهرداری منطقه هم باید تأیید کند که به‌ندرت اجازه چنین کاری می‌دهد. حتی از بسیاری مردم محلی شنیدم که ترجیح می‌دهند از فروشنده‌های هم‌دین و هم‌محله‌ای خودشان خرید کنند که به اقتصاد گروه خودشان کمک بشود‌.

لبنان سال ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۰ درگیر جنگ داخلی گسترده‌ای بود که حدود ۱۲۰هزار کشته و صدها هزار نفر آواره برجا گذاشت. شاید تنها چیزی که باوجود اختلاف‌نظرهای سیاسی شدید و مشکلات اقتصادی گسترده این کشور را در صلح و ثبات نسبی حفظ کرده، همین تجربه و وحشت از تکرار مجدد آن است‌. هنوز در سطح شهر بیروت ساختمان‌ها و دیوارهای زیادی با جای ده‌ها گلوله دیده می‌شود که یادآور روزهای تلخ جنگ داخلی است.

این روزها زیاد می‌شنویم که چرا حزب‌الله لبنان به‌صورت آشکار و همه‌جانبه در حمایت از فلسطین وارد جنگ علیه رژیم صهیونیستی نمی‌شود‌. هرچند همان‌طور که سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله هم اشاره کرد، آنها به‌واقع از زمان آغاز عملیات طوفان‌الاقصی در جنگ هستند و شاهدش هم مراسم هرروزه تشییع شهدای حزب‌الله در شهرهای مختلف لبنان است اما شرایط اقتصادی و سیاسی لبنان کار را برای جنگی ‌تمام‌عیار و همراه کردن مردم سخت کرده است.

*پژوهشگر روابط بین‌الملل/ایران

انتهای پیام/*