جمهوری اسلامی باید ساز و کار روابط با همسایگانش را سامان بخشد و با تعمیق رابطه با کشورهایی که طرف دعوا با ایران نیستند، سیاست دور زدن تحریم‌ها و فروش نفت و صادرات انرژی را ادامه دهد.

حسن بهشتی پور در شماره امروز (پنج شنبه) روزنامه ایران نوشت: دولت امریکا در حالی با عدم تمدید معافیت خریداران اصلی نفت ایران فاز جدی‌تری از تخاصم علیه جمهوری اسلامی را آغاز کرده است که این تصمیم می‌تواند منافع کشورهای خریدار نفت ایران را تحت تأثیر قرار دهد.
امریکا در حالی نام 8 کشور را که پیش از این از تحریم‌های امریکا معاف شده بودند، از فهرست این معافیت خارج کرد که پیش از این سه کشور یونان، ایتالیا و تایوان عملاً طی ماه‌های گذشته نفت خریداری نمی‌کردند و اینک بحث چین، هند، ترکیه، عراق و ژاپن مطرح است. ایران در مواجهه با سیاست فشار امریکا سیاست مقاومت را در پیش گرفته است اما این رویکرد ناظر به در نظر گرفتن دو مؤلفه اساسی است؛
- رئیس جمهوری امریکا در حالی قصد دارد فروش نفت ایران را به صفر برساند که پیش‌تر حتی کارشناسان امریکایی هم معتقد بودند راه‌های مختلفی برای دور زدن فروش نفت وجود دارد و به این سادگی نمی‌توان فروش نفت ایران را صفر کرد. کشورهای دیگر مناسبات‌شان با ایران را صرفاً بر اساس منافع ملی خود تعریف می‌کنند و نباید انتظار داشت که آنها از حقوق ایران در صحنه عمل دفاع کنند اما ما باید با منطق اقتصادی حرکت کنیم.
ایران می‌تواند در چنین فضایی بازار نفت را با بازی با قیمت بر هم بزند. یعنی با کاهش دادن قیمت نفت بتواند توجه سایر بازیگران را جلب کرده و تقاضای نفت را در بازار افزایش دهد؛ یعنی کلاً شرایطی را به وجود آورد که منافع شرکت‌ها اقتضا کند تا از ایران نفت بخرند. همچنین ایران می‌تواند صادرات گاز را در اولویت قرار دهد زیرا کنترل خطوط لوله‌های گاز بسیار دشوارتر از حمل و نقل نفت است.
در این چارچوب جمهوری اسلامی باید ساز و کار روابط با همسایگانش را سامان بخشد و با تعمیق رابطه با کشورهایی که طرف دعوا با ایران نیستند، سیاست دور زدن تحریم‌ها و فروش نفت و صادرات انرژی را ادامه دهد.

- رویکرد دیگری که ناظر به تمرکز برفضای داخلی کشور است لزوم ایجاد انسجام و سامان بخشی و اصلاحات داخلی است. برخی معتقدند باید با امریکا مذاکره کرد. بنده نیز جزو موافقان مذاکره بوده و هستم اما به شرط آنکه هدف، شرایط و چارچوب مذاکره معلوم باشد اما در شرایطی که مقام‌های امریکا عملاً شرایط ناممکنی را پیش پای ایران گذاشته‌اند، نتیجه بخشی مذاکره امری دور از دسترس خواهد بود. از این رو باید ابتدا شرایط داخلی کشور به مرحله‌ای از ثبات و توان برسد که نشستن بر سر میز مذاکره با امریکا به دریافت امتیاز برای دو طرف بینجامد. از جمله اینکه نظام بانکداری و پولی اصلاح و توجیه شود که کشور در یک جنگ ویژه اقتصادی به سر می‌برد و ابزارها و سیاست‌ها بر پایه این شرایط ویژه  تعریف شود. زیرا اگر قرار است مذاکره صورت گیرد اولاً با دست پر باشد ثانیاً طرف مقابل متوجه شده باشد سلاح تحریم‌ها کند شده است اما الان بدترین شرایط ممکن برای مذاکره است.

در مجموع ایران با کشوری روبه‌رو است که رئیس جمهوری آن اختیارات گسترده‌ای در مرحله اجرایی دارد و با نقض بسیاری از پیمان‌های بین‌المللی درصدد تحمیل خواسته‌های خود به سایر کشورهاست. بنابراین به نظر می‌رسد تنها راه مقابله دوراندیشی و ترسیم یک چارچوب مناسب برای رابطه با کشورهایی است که می‌توانند در این شرایط به ما کمک کنند.

انتهای یادداشت /*
*کارشناس مسائل بین‌الملل