کودکان هم چون بزرگسالان تنش ها و فشارهاي رواني را در طول روزها، ماه ها و حتي سال ها تحمل کنند. فشارهايي که هر چند از ديد پدر و مادرها شايد ساده و پيش پا افتاده به نظر آيد اما براي آن ها اضطراب زا و نگراني آور است. فشارهايي از جانب خود، خانواده، مدرسه، همسالان و... که خاص خود کودکان است و موجب جريحه دار شدن احساسات و عواطف آن ها مي‌شود.

آن چه که اغلب والدين و اعضاي خانواده ها در اين زمينه مايلند بدانند آن است که، چه عواملي موجب بروز تنش و پريشاني کودک شان مي‌شود؟ و چگونه مي‌توانند تاثير اين استرس ها را بر کودک شان کاهش دهند؟
مهم ترين عوامل استرس آور کودکان عبارتند از: ·مرگ ·تولد کودک جديد در خانواده ·جدايي و طلاق والدين ·بيماري يا بستري شدن در بيمارستان ·اختلاف با پدر و مادر يا خواهر و برادر ·مرگ پدربزرگ/مادربزرگ · ورود به مدرسه · فشار دوستان و هم کلاسي ها · مشکلات يادگيري · از دست دادن بهترين دوست در مدرسه · تغيير معلم ·خشونت‌هاي ‌کلاسي ·تغيير محل زندگي يا مدرسه
نقش خانواده ها در کاهش استرس هاي کودکان تنش و فشار رواني بخش اجتناب ناپذير از زندگي هر کودک است. به طور کلي، فرآيند رشد و تحول همواره با استرس و تنش ناشي ازآن همراه است. کودکان خيلي زودتر از آن که تصور کنيد، شروع به تجربه کردن تنش هاو استرس هاي گوناگون در زندگي شان مي‌کنند. اغلب آنان نيز بسيار آسيب پذير تر از بزرگسالانشان مي‌باشند، زيرا روش هاي موثرمقابله با استرس را نمي دانند. با توجه به اين موضوع، والدين و اعضاي خانواده ها خوب است به تدريج سعي کنند مهارت هاي لازم براي رويارويي با شرايط استرس آور را به فرزندان خود بياموزند.
اگر پدر و مادر متوجه شوند که فرزندشان هنگام خوابيدن مشکل دارد، يا انگيزه و توان خود را براي فعاليت و بازي از دست داده است يا نگران درس و مشق و مدرسه خود هست، بايد بدانند که او در حال تجربه کردن استرس و فشار رواني است و بايد نسبت به وضعيت اوحساسيت و هوشياري بيشتري به خرج دهند. يا ديگري مهارت هاي کاهش استرس براي کودکان نه تنها در دوران کودکي، برايشان مفيد و ارزشمند است، بلکه مي‌تواند در بزرگسالي نيزمورد استفاده آن ها قرار گيرد.
در زمينه شناخت و کاهش تنش هاي روزانه کودکان، اين نکات را در نظر داشته باشيد: ·نسبت به عوامل کاهش دهنده استرس در کودکان حساس و هوشيار باشيد. چرا برخي از کودکان بهتر مي‌توانند با شرايط استرس آور مقابله کنند و برخي ديگر شديدا در اين گونه شرايط ناتوان و درمانده مي‌شوند؟
پژوهش هاي مختلف نشان مي‌دهند، تفاوت هاي بي شماري بين کودکاني که قادر به رويارويي با دشواري هاي زندگي هستند با کودکاني که تاب و تحمل کمتري دارند، وجود دارد.
اغلب کودکاني که استرس و فشار رواني را بهتر کنترل مي‌کنند:
* عزت نفس بالايي دارند.
*شوخ طبع تر هستند.
* مفهوم مديريت رفتاري را آموخته اند.
*عادت به پيروي از قوانين و مقررات کرده اند.
*همبستگي و انسجام خانوادگي عميق تري دارند.
* روابط باز و شفافي با اعضاي خانواده شان برقرار کرده اند.
*از سوي پدر و مادرشان همراه مورد محبت و توجه بوده اند.
*با دوستان، هم کلاسي ها و آموزگارانشان روابط صميمانه اي دارند.
*باورها و اعتقادهاي مستحک تري دارند.
*و به هدف ها و موفقيت هاي بيشتري در زندگي شان رسيده اند.
- آگاهي کودکان را  نسبت به شناخت نشانگان و علايم استرس زا بالا ببريد.
علايم استرس و فشار رواني در کودکان بسيار متنوع و گوناگون است. اين علايم به سن، شخصيت و ميزان رشد کودک بستگي دارد. زماني که کودکان تحت فشار عصبي قرار مي‌گيرند، رفتارها و واکنش هاي متفاوتي از خود نشان مي‌دهند که دلالت بر نگراني و تشويش دروني آن ها دارد. براي مثال، کودک ممکن است دچار ناراحتي هاي جسماني مثل سردرد، دل درد، اسهال، بي خوابي، بي اشتهايي، يا مشکلات رفتاري مثل، انزوا طلبي، بدرفتاري،خشونت، افسردگي،کابوس ديدن يا حساسيت هاي بيش از اندازه شود. کودکاني که ياد مي‌گيرند چگونه علايم استرس را خود تشخيص دهند، در حقيقت اولين گام براي رويارو شدن ومقابله با فشارهاي عصبي را آموخته اند.
- آمادگي ذهني کودک را براي شناخت موقعيت هاي استرس آور تقويت کنيد
پدر و مادر مي‌توانند، با تشريح موقعيت هاي استرس آور براي کودکان، آمادگي ذهني لازم را از قبل در آن ها به وجود آورند. آنان مي‌توانند شيوه مقابله با اين گونه شرايط را با فرزندان شان تمرين و بازآفريني کنند. براي مثال، اگر کودکي به دليل اينکه روز قبل با دوستش اختلاف نظر پيدا کرده است، از مدرسه رفتن احساس تنش و اضطراب کند، پدر و مادر مي‌توانند روش حل تعارض و مشکل را به فرزندشان بياموزند و به او کمک کنند تا با شيوه اي آرام ومسالمت آميز اختلاف مورد نظر را با دوستش حل کند.
- از حمايت کردن هاي بيش از اندازه کودکانتان بپرهيزيد
 گاهي براي پدر و مادر مشکل است که فرزندشان را در شرايط اضطراب آور ببينند. آن ها سعي مي‌کنند سريع وبا حمايت هاي همه جانبه خود به اوکمک کنند. در حالي که استرس و فشار رواني بخش اجتناب ناپذير زندگي هر فردي- در هر سني- است. اگروالدين بخواهند هميشه کودکانشان را از تنش ها و فشارهاي رواني روزمره، محفوظ و دور نگه دارند، بايد هميشه در دسترس فرزندشان باشند. در حالي کودکان تنها از طريق رويارويي با استرس هاي دشوار زندگي آينده شان را ياد بگيرند.
- بکوشيد عزت نفس کودکان تان را افزايش دهيد
پدر و مادر بايد به فرزندانشان کمککنند تا ار ابتداي دوران کودکي با پذيرش مسئوليت هاي شخصي و فراگيري روش هاي درست تصميم گيري، اعتماد به نفس لازم براي مقابله با مشکلات زندگي را به دست آورد. کودکان مي‌توانند آن دسته از استعدادها و علايق خود را که تسلط کافي بر آن ها دارند و مي‌توانند با کمي تلاش و پشتکار در آن زمينه ها به موفقيت برسند، عزت نفس خود را تقويت کنند. خوب است والدين نيز همواره تحسين و حمايت خود را پشت بند پيروزي هاي فرزندشان کنند.
- دلگرمي و حمايت خود را از کودک دريغ نکنيد
پدر و مادر بايد بکوشند زماني که کودکشان موقعيت دشوار و ناگواري را تجربه مي‌کند، در کنار او باشند. اغلب کودکان در چنين شرايطي شديدا به حمايت هاي عاطفي، جسماني و کلامي والدينشان نياز دارند تا بتوانند موقعيت بحراني پيش آمده را هر چه راحت تر پشت سر گذارند. هنگامي که کودکان دچار استرس و فشار عصبي مي‌شوند، والدين بايد سعي کنند با رفتارهاي مناسب و سنجيده خود به آن ها نشان دهند که حالت روحي-رواني آن ها را درک مي‌کنند. داشتن رابطه‌اي گرم و صميمانه با پدر و مادر، بهترين وموثرترين کمک براي روياروشدن با موقعيت هاي استرس آور در دوران کودکي است.
- محيطي سرشار از امنيت، اعتماد و صداقت در خانواده ايجاد کنيد
زماني که کودکان نياز به صحبت کردن دارند، بايد پدر و مادرشان را در کنار خود داشته باشند. آن ها بايد بتوانند پرسش هاي خود را باز و شفاف با والدينشان مطرح کنند وپاسخ هايي صحيح و روشن از آن ها دريافت نمايند. پاسخ والدين نبايد تنها يک کلمه "بله" يا "نه" باشد. براي مثال، اگر کودک مي‌پرسد که:" پدر/مادر نظرت درباره..... چيست؟" يا"چه احساسي درباره... داري؟ پاسخ پدر و مادر بايد کافي، به جا و شفاف باشد که موجب افزايش آگاهي کودک گردد. آن ها حتي مي‌توانند درباره احساس ها، هيجان ها، تنش ها، نگراني هاو استرس هاي خودشان با کودک صحبت کنند تا او نيز ديابد که احساسش کاملا طبيعي و عادي است.
- نسبت به ميزان استراحت و خواب کودکان دقيق و هوشيار باشيد
کودکاني که به اندازه ي کافي نمي خوابند، توان و انرژي لازم براي رويارو شدن با شرايط تنش آفرين روزانه را ندارند. پدر و مادر بايد اطمينان حاصل کنند که فرزندشان هر روز به اندازه کافي مي‌خوابد. خواب به موقع و راحت موجب سلامت جسماني و بهداشت رواني کودک مي‌شود.
- شيوه هاي مقابله کردن با استرس را در عمل به کودک بياموزيد
کودکان بسياري از مهارت ها را تنها با مشاهده رفتارهاي والدين شان ياد مي‌گيرند. اگربچه ها ببينند که پدر و مادرشان هنگام رويارويي با فشارها و تنش هايزندگي رفتاري معقول و شايسته دارند، آن ها نيز ياد مي‌گيرند که در شرايط مشابه چگونه بايد عمل کنند. پدر و مادر بايد بکوشند روش هاي موثر مقابله با استرس را به فرزندان خود نشان دهند. براي مثال، آن ها مي‌توانند هنگام ناراحتي و پريشاني به جاي هول شدن و دست پاچه شدن، سعي کنند با حفظ آرامش خود، راه حل منطقي و معقولي براي رهايي از مشکل برگزينند.
- مهارت هاي آرميدگي و آرام سازي عضلاني را به کودکان بيباموزيد
يادگيري اين مهارت ها به کودکان کمک مي‌کند تا تنش هايحاصله از استرس را در خود حس کنند و با به کارگيري قوه تصور و تخيل خود، در صدد تصويرسازي هاي مثبت ذهني و آرام ساختن خود برآيند. براي مثال، هنگاميکه شديدا از موضوعي ناراحت و عصبي شده اند، به بازي در محلي آرامش بخش(ساحل دريا، زمين بازي و...) فکر کنند، يا تصور کنند در حالگردش با بهترين دوست خودهستند. ساير روش هاي آرام سازي نيز به کودک ياد مي‌دهند که چگونه با شيوه هاي آرام بخش عضلاني، تنش و فشار عصبي را در خود کاهش دهند.
- نسبت به برنامه غذايي و آن چه کودک مي‌خورد، حساس و دقيق باشيد
داشتن رژيم و برنامه غذايي سالم، يکي از موثرترين روش هايکاهش استرس در کودکان است. بهترين برنامه غذايي، برنامه اي است که در عين کامل بودن، متنوع، سالم و داراي کمترين محرک هاي عصبي باشد. کودکاني که برنامه غذايي سالميندارند به طور مداوم غذاهاي سرپايي و بدون کيفيت مي‌خورند، بيشتر درر معرض استرس و فشار عصبي قرار مي‌گيند. والدين اين کودکان بايد سعي کنند با محدودکردن مقدار نمک، مواد قندي، چربي و نوشابه هاي کافئين دار، رژيم غذايي سالمي را براي آن ها در نظر بگيرند. خوردن ميوه هاي مختلف، سبزي هاي تازه وآب کافي مي‌تواند از شدت استرس هاي روزانه کودکان بکاهد.
- نسبت به اجراي مرتب برنامه هاي روزانه کودک، دقيق و کوشا باشيد
کودکان نياز دارند که زندگي قابل پيش بيني و منظمي داشته باشند. يک برنامه غذايي منظم، خواب به موقع، بازي در فضاي باز، ورزش و تفريح روزانه و ساعتي مشخص براي انجام تکاليف مدرسه، از جمله نيازمندي هاي يک کودک شاد و بي دلهره است. داشتن برنامه اي منظم ومرتباين امکان را به کودک مي‌دهد که منتظر برنامه بعدي روزانه خود باشد. اين نظم و ترتيب به کودک امنيت و اعتماد لازم را براي انجام کارها و وظايفش مي‌دهد. حفظ آرامش روزانه موجب تقويت توان کودک هنگام مقابله با سختي ها و نگراني ها است.
- به کودکان کمک کنيد تا موقعيت هاي استرس آور را مورد بازبيني قرار دهد
کودکان قادرند با شناخت موقعيت هايي که تاثير زيادي بر آنها مي‌گذارند، آن ها را تحت کنترل درآورند. درک يک کورک از موقعيت استرس آور به اوکمک مي‌کند تا دريابد استرس چگونه آغاز مي‌شود. والدين باي به کودکان شان کمک کنند تا دريابند چه عاملي موجب ناراحتيو پريشاني آن ها مي‌شود. براي مثال، اگر کودکي از اينکه آموزگارش هنگام ورود به کلاس به او سلام نکرده است، احساس استرس و فشار کند، مي‌تواند با در ميان گذاشتن مشکل اش با پدر و مادر خود، رفتار آموزگارش را مورد بازبيني قرار دهد... والدين مي‌توانند با بررسي شرايط و حال و هواي آموزگار، به کودک ياد بدهند که موقعيت آموزگار را هم در نشر بگيرد... شايد آموزگار در آن لحظه اصلا ح.اسش به او نبوده است، شايد آموزگار آن روز بيمار بوده است، شايد آموزگار آن روز گرفتاري زياد داشته است و... . اين کار، مثالي از بازبيني شرايط استرس آوراست. اين روش به پدرومادرها کمک مي‌کند تا کودکان شان را تشويق به فکر کردن درباره علت هاي جايگزين کنند. البته، شايد نتوان علت تمام استرس ها را اين گونه توجيه کرد، ولي مي‌توان به کودک آموخت که از ديد ديگران به شرايط وموقعيت نگاه کند.
- به کودکان کمک کنيد تا باورها و اعتقادهايشان را درباره شرايط استرس آور مورد تجديد نظر قرار دهند
افکار، عقايد و باورهاي کودکان تاثير فراواني بر رفتارهاي آنان، اعم از دوستي که انتخاب مي‌کنند، رشته نحصيلي مدرسه شان، شيوه واکنش نشان دادنشان و... دارد. باورهاي کودکان هم چنين براي آن ها معلوم مي‌کند که يک موقعيت تنش زا تا چه حد مي‌تواند اضطراب آور باشد. در برخي موارد اين باورها منجر به افزاي استرس موجود بر آنان مي‌شود. در اين گونه شرايط، بهترين کاري که پدر و مادر مي‌توانند انجام دهند آن است که به کودک کمک کنند تا باورها وپيش داوري هاي ذهني اش را تغيير دهد. براي مثال، کودکاني که معتقدند آن ها بايد در تمام درس ها نمره 20 بگيرند در غير اين صورت يک احمق شکست خورده اند، شديدا در روزهاي امتحان دچار تنش و فشار رواني مي‌شوند. در اين گونهه موارد پدر و مادر بايد براي کاهش استرس فرزندشان، باور درستي را جايگزين باور اشتباه اوکنند و به کودک بگويند، نمره 20 تنها ملاک موفقيت نمي باشد.
- کودکان را تشويق کنيد در فعاليت هاي شادي بخش و نشاط انگيز شرکت کنند
زماني که کودکي روزهاي سخت وپرتنشي را مي‌گذارند و تجربه اي ناگوار را سپري مي‌کند، والدين و اعضاي خانواده بايد او را تشويق کنند در فعاليت هايي که از انجام آن ها احساس شادي و نشاط مي‌کند، شرکت نمايد. براي مثال، ورزش کند، موسيقي گوش دهد، بازيکند، کتاب بخواند، کارهاي هنري انجام دهد و ... . اين گونه فعاليت ها موجب دور شدن فکر کودک از رنج و سختي هايش مي‌شود و خوشي و لذت را دوباره جايگزين لحظه هاي دردناک و ناگوار مي‌نمايد.
- کودکان را به انجام کارهاي روزانه تشويق کنيد
انجام نرمش ها و ورزش هاي روزانه، بهترين راه براي کنترل استرس است. ورزش به کودکان کمک مي‌کند تا گرفتگي هاي ماهيچه بدن شان را از بين ببرند. ورزش، موجب تناسب بدني و افزايش کارآيي جسمي آنان مي‌شود. ورزش کمک مي‌کند تا ذهن و فکر کودک بهتر کار کند و بهتر با تنش ها و اضطراب هاي روزانه به مقابله برخيزد. انجام ورزش و تمرين هاي بدني در صورتي که به طور روزانه انجام نشوند، نمي توانند با فشارها و تنش هاي زندگي مقابله کنند. نوع فعاليتي که براي کودک بر ميگزينيد، چندان مهم نيست؛ مهم آن است که کودک از انجام آن ورزش و فعاليت بدني لذت ببرد. لازم به توضيح است ، اغلب کودکان بيشتر به ورزش ها و فعاليت هايي که پدرومادرشاه به آن مي‌پردازند، علاقه نشان مي‌دهند. بنابراين، بهتر است شما نيز برنامه اي منظم و مفرح براي ورزشتان تنظيم کنيد.
- به کودکان کمک کنيد تا روش هاي حل مسئله واختلاف را بياموزد
هنگامي که کودکان با مشکلي روبه رو مي‌شوند، والدين بايد فرصت و امکاناتي در اختيار آنان قرار دهند تا بتوانند روش هاي حل مسئله را فرا بگيرند. سپس پدر و مادر مي‌توانند با تهيه فهرستي از شرايطي که حل آن ها براي کودکمشکل است وبا رويارو کردن تدريجي کودک با آن شرايط، روش هاي حل مشکل را به او ياد بدهند. زماني که کودک توانست يک مشکل ره به تنهايي حل کند، مشکل ديگر را براي مطرح کنند. براي مثال، اگر کودک از رفتن به مغازه و خريدن يک بستني براي خودش دچار استرس مي‌شود، پدر يا مادر مي‌توانند با همراهي کردن کودک، به او پولکافي بدهند و از اوبخواهند که از فروشنده تقاضاي يک بستني کند. در مرحله بعد، خودشان بيرون فروشگاه بايستند و از دور نظاره گرکودک باشند و... . ·به کودک کمک کنيد تا روش مديريت وقت را ياد بگيرند. پدر و مادر بايد به فرزندشان کمک کنند تا برنامه هاي روزانه اش را براساس اولويت بندي تنظيم کند. اگر کودک تمايل به انجام چندکار را به طور همزمان دارد، والدين بايد او را با محدوديت هايش آشنا کنند، و آن گاه با در نظر گرفتن برنامه زمانبندي شده مشخص، درصدد انجام آنها برآيد. انجام چند کار به طور همزمان موجب اضطراب و فشار رواني کودک مي‌شود.
- به کودکان روش ابراز وجودکردن را بياموزيد
کودکاني که نمي توانند روي پاهاي خودشان بايستند، هنگامروياروش دن با شرايط استرس آور، شديدا دچار اضطراب و تنش مي‌شوند. والدين اين گروه از کورکان بايد به آن ها ياد بدهند که چگونه نيازها و خواسته هايشان را با ديگران (دوستان، آموزگاران و آشنايان) مطرح کنند و کارهايشان را به تنهايي انجام دهند. پدر و مادر مي‌توانند با استفاده از روش نقش بازي کردن و اجراي نمايش نامه هاي ساختگي، شيوه ابراز وجودکردن- بدون درگير شدن، مشاجره و خشونت- را با کودک تمرين کنند و به او ياد دهند که چگونه کودک حرفش رابزند.
- روحيه مزاح گويي وشوخي کردن را در کودکان رشد و پرورش دهيد
کودکاني که مي‌توانند در وراي هر مسئله جدي اي، شوخي و طنزي نهفته را ببينند، بهترمي توانند با شرايط استرس آور مقابله کنند. پدر و مادر مي‌توانند به فرزندشان ياد بدهند که همه چيز را خيلي جدي، خشک و متعصبانه نبيند. گاهي خنده مي‌تواند گره گشاي بسياري از مشکلات سخت باشد.(وادی عشق)
انتهای پیام/*