همه ساله صدها هزار پرنده آبزی در جزایر ایرانی خلیج فارس تخم‌گذاری و جوجه آوری می‌کنند. جزاير غير مسكوني خليج‌فارس از مهمترين مناطق جوجه آوري پرندگان مهاجر آبزي بوده كه به واسطه قرار گرفتن در آب‌هاي كم‌عمق و سرشار از مواد غذايي ارزش فزاينده‌اي يافته‌اند. اين زيستگاه‌ها به شدت در معرض مداخلات انساني، فشار توسعه و خطرات ناشي از آلودگي نفتي قرار دارند.

به گزارش سرویس علم و فناوری ایصال نیوز، همه ساله صدها هزار پرنده آبزی تابستان‌گذران در جزایر ایرانی خلیج فارس تخم‌گذاری و جوجه آوری می‌کنند. پرندگان آبزی به دلیل محدودیت وجود زیستگاه‌های مناسب و مواد غذایی قابل دسترس اغلب به صورت دسته‌ها و اجتماعات بزرگ تولید مثل می‌کنند. جزاير غير مسكوني خليج‌فارس از مهمترين مناطق جوجه اوري پرندگان مهاجر آبري بوده كه به واسطه قرار گرفتن در آب‌هاي كم‌عمق و سرشار از مواد غذايي ارزش فزاينده‌اي يافته‌اند. اين زيستگاه‌ها از لحاظ بوم‌شناختی مناطق بسيار آسيب‌پذيري مي‌باشند و به شدت در معرض مداخلات انساني، فشار توسعه و خطرات ناشي از آلودگي نفتي قرار دارند.

نتایج مطالعات میدانی کارشناسان ستادی و استانی سازمان حفاظت محیط زیست نشان داد که بیش از ۲۰۰ هزار جفت جوجه آور از ۱۱ گونه از پرندگان آبزی در جزایر خلیج فارس آشیانه سازی و تخم‌گذاری می‌کنند. شمارش جمعیت‌های جوجه‌آور بر اساس شمارش آشیانه‌های فعال (جفت جوجه‌آور) برآورد شده است. جزایر قبر ناخدا و دارا در استان خوزستان، جزایر نخیلو، ام‌الگرم و خان در استان بوشهر و جزایر شیدور و بنی فارور در استان هرمزگان از مهمترین زیستگاه‌های جوجه آوری پرندگان آبزی هستند. بیشترین جمعیت جوجه‌آور در جزایر بنی فارور و نخیلو به ترتیب با شمارش ۶۸۷۴۶ آشیانه از چهار گونه و  49859 آشیانه از شش گونه بود. آشیانه‌سازی و تخم‌گذاری گونه‌های مختلف پرندگان آبزی از فروردین‌ها آغاز می‌شود و جوجه‌ها پس از رشد و پروازی شدن تا پایان تابستان جزایر را ترک کرده و به سوی زیستگاه‌های زمستان‌گذران مهاجرت می‌کنند.

فراوان‌ترین گونه جوجه آور جزایر ایران با مجموع ۱۱۱۶۸۶ آشیانه (جفت جوجه آور) متعلق به پرستوی دریایی پشت تیره بود که حدود ۵۵ درصد پرندگان جزایر ایرانی خلیج فارس را شامل می‌شود. پرستوی دریایی کاکلی کوچک نیز بیش از ۳۰ درصد جمعیت پرندگان جوجه آور جزایر را با ۶۲۰۹۷ آشیانه به خود اختصاص داد.  سلیم خرچنگ خوار با بیش از ۲۰ هزار آشیانه  در رتبه بعدی بیشترین جمعیت جوجه آور پرندگان خلیج فارس قرار دارد. جزاير ايراني خليج فارس براي توليد مثل و بقاء جمعيت جهاني سليم خرچنگ خوار از اهميت فوق العاده اي برخوردار بوده و مطالعات انجام شده نشان مي‌دهد که بيش از 50 درصد از جمعيت جهاني اين گونه در جزاير خليج فارس جوجه آوري مي‌نمايند. تحلیل روند آماری پرندگان جوجه‌آور جزایر ایرانی خلیج فارس حاکی از پایداری در جمعیت و عدم نوسان شدید در دو دهه گذشته بود.

تغييرات جمعيت جوجه آور پرندگان آبزي در سواحل و جزاير تحت تأثير شرايط بوم شناسي جوجه آوري آن‌ها است. پرندگان آبزي زيستگاه‌هايي براي جوجه آوري انتخاب مي‌كنند كه وضعيت مطلوبي براي بقاء و جوجه‌اوري آنها فراهم مي‌آورد. بهبود شرايط زيستي سبب افزايش جمعيت و كاهش كيفيت زيستگاه، آلودگي ها و تغييرات بوم‌شناختی در زيستگاه سبب كاهش جمعيت آن‌ها مي شود. به همين دليل پرندگان آبزی جوجه آور شاخص مناسبي براي مديريت زيست محيطي جزایر به شمار مي روند. در جزایر خلیج فارس زیستگاه‌های مناسب جوجه آور با توجه به وسعت، تنوع و تعدد جزایر عامل محدود کننده نبوده و امکان جابجایی پرندگان در جزایر مختلف در صورت بروز هر گونه تهدید وجود دارد ولی لازم است حفاظت زنجیره‌ای از جزایر در دستور کار قرار گیرد.

جزاير ایرانی خلیج فارس به‌دليل نقش كليدي در روند تكامل توليد مثلي برخي از پرندگان آبزی مهاجر علاوه بر قرار گرفتن در زمره مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست، در فهرست 105 گانه مناطق مهم پرندگان (IBA) با دارا بودن معيارهاي مندرج در طبقه دوم قرار دارند. طبقه 2 مناطقی هستند که به هنگام تولید مثل ، مهاجرت و زمستان گذرانی محل تجمع شمار قابل ملاحظه ای از پرندگان هستند. با توجه به قرار گرفتن اين جزاير در معرض تهدیدات محیط‌زیستی، تعيين وضعيت موجود و پيش بيني شرايط آينده به منظور پايش زيست محيطي  اين جزاير ضروري مي باشد.

تجزیه و تحلیل نتایج سرشماری سالانه پرندگان آبزی جوجه‌آور تابستان گذران و بررسی روند تغییرات جمعیت جوجه آور جزایر از اهمیت خاصی برخوردار بوده و مدیران ارشد ستادی و استانی حفاظت محیط زیست می‌توانند در تصمیم‌سازی‌ها و اجرای برنامه‌های مدیریتی از داده‌های جمعیتی و تحلیل‌های ارایه شده استفاده نمایند. در حال حاضر تخریب زیستگاه‌های جزایر، گردشگری ناپایدار، تغییر کاربری، از بین رفتن زیستگاه‌های جوجه آوری پرندگان آبزی و ورود گونه‌های غیر بومی از جمله چالش‌های حفاظتی جزایر هستند.

برخی از جزایر خلیج فارس از جمله جزایر بونه در خوزستان، خارک، خارکو و فارسی در استان بوشهر در گذشته از زیستگاه‌های جوجه آوری پرندگان در خلیج فارس بوده که امروزه مطلوبیت زیستگاهی خود را از دست داده‌اند. با توجه به انجام مطالعات پایش جمعت و زیست‌شناسی جوجه‌آوری پرندگان جزایر خلیج فارس، اجرای برنامه‌های کاهش اثرات تهدیدها بر اساس راهبردهای مدیریت زیست ‌بومی جزایر، گردشگری پایدار و توسعه حفاظت مشارکتی در دستور کار سازمان حفاظت محیط‌زیست قرار خواهد گرفت.

گفتنی‌ست وضعیت پرندگان جوجه آور سواحل و جزائر خلیج فارس طی مطالعه‌ای با حمایت معاونت محیط‌زیست طبیعی و تنوع‌زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست، توسط پژوهشکده محیط‌زیست و توسعه پایدار مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه ی آماری، فرهاد حسینی طایفه، عضو هیات علمی این پژوهشکده طی فعالیت میدانی یکساله و نیز جمع آوری و تحلیل اطلاعات موجود از سال های قبل، وضعیت تغییرات جمعیتی پرندگان را بررسی نموده، به تحلیل داده های موجود پرداخت.

انتهای پیام/*