فقیرانی در کشورهای ثروتمند هستند که رها شده‌اند و کشورهای فقیرتر هم از جهانی‌سازی بهره‌ای نبرده‌اند. شیوهٔ کار جهانی‌سازی اقتصاد باید از نو سامان‌دهی شود.

به گزارش ایصال نیوز، فاجعه بحران همه‌گیری کووید-۱۹زیان فراوانی بر اقتصاد جهانی آورده است. این فاجعه در حوزهٔ سلامت و بهداشت تأثیر عمیقی بر دیدگاه دست‌اندرکاران دیگر حوزه‌های اجتماعی نسبت به وضعیت موجود داشته است.

چندجانبه‌گرایی جدید و بازجهانی‌سازی چیست؟
یورونیوز برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها و همچنین گفتگو دربارهٔ مسائل مهم برنامه‌‌های جهانی، با «اِنگوزی اوکانجو اِیوه‌لا» مدیرکل سازمان تجارت جهانی مصاحبه‌ای ترتیب داده است که مشروح آن را در زیر می‌خوانید.

*مشکل توزیع نابرابر واکسن و مالکیت معنوی تولیدکنندگان
_یورونیوز: با آخرین اخباری که در «نشست وضعیت اتحادیه اروپا» مطرح شده شروع کنیم. اورزولا فون درلاین، رئيس کمیسیون اروپا گفت که رهبران این اتحادیه آماده‌اند تا همگام با ایالات‌متحده دربارهٔ صرف‌نظرکردن از مالکیت معنویِ واکسن‌های کرونا گفتگو کنند. اما همزمان برخی کشورها ابراز نگرانی کرده‌اند و گفته‌اند فعلا مایل به انجام این کار نیستند. نظر شما دربارهٔ این تحولات چیست؟ آیا فکر می‌کنید این شیوه برخورد سبب نمی‌شود مذاکراتی که باید زودتر انجام شود بیشتر به تأخیر بیفتد؟

_ اِنگوزی اوکانجو اِیوه‌لا: بسیار ممنونم. اعضای سازمان تجارت جهانی در این زمینه، فعلا حامی صرف‌نظرکردن از حقوق معنوی هستند. بیش از ۱۰۰ کشور درحال‌توسعه همصدا با هند و آفریقای جنوبی خواستار صرف‌نظرکردن از این حقوق اند، چون معتقدند که کشورهای درحال‌توسعه برای حل مشکل کمبود واکسن به این امر نیاز دارند. اما برخی هم با چنین کاری موافق نیستند و معتقدند که صرف‌نظرکردن از حقوق معنوی سبب تولید انبوه واکسن نمی‌شود. بنابراین وظیفهٔ من آن است که اعضا را جمع کنم تا برای رسیدن به یک راه‌حل عملی گفتگو کنند و به توافقی برسند که سبب شود کشورهای درحال‌توسعه بر نابرابری در دسترسی به واکسن غلبه کنند و همزمان انگیزه کار در حوزهٔ پژوهش و نوآوری هم حفظ شود. فعلا در این مرحله ایم.

حمایت اخیر ایالات متحده از این طرح انگیزهٔ تازه‌ای با دیگران داده و سبب شده که باقی اعضا هم راغب به مذاکره شوند. تنها راه پیشرفت ما همین است. اما حل مشکلِ نابرابری در دسترسی به واکسن، ابزار تشخیص و ابزار درمان به چندین عامل نیاز دارد. و سازمان تجارت جهانی در همهٔ این‌ها موارد نقش دارد؛ یکی از کارهای این سازمان کاستن از محدودیت صادرات است تا زنجیرهٔ تأمین کالا، چه برای مواد خام و چه برای تولیدات نهایی به سهولت برقرار بماند.

همچنین در امر تولید نیازمند نیروی متخصص هستیم و باید قابلیت تولید را افزایش بدهیم. ۸۰ درصد صادرات واکسن جهان از تولیدی‌های ۱۰ کشور در سه نقطه یعنی آمریکای شمالی، اروپا و شرق آسیا صورت می‌گیرد. ما مشکلات این تمرکز نقاط تولید را دیده‌ایم، پس به ظرفیت تولیدی که هم‌اکنون در کشورهای درحال‌توسعه موجود است نیاز داریم، ظرفیتی که می‌توان طی ۶ تا ۹ ماه آینده از آن بهره برد. در زمینه استفاده از این قابلیت، به آفریقا نگاه کنید؛ قاره‌ای که ۱.۳ میلیارد نفر جمعیت دارد و ۹۹ درصد از واکسن‌هایش را وارد می‌کند و بنابراین فکر می‌کنم باید همین واکسن‌ها را در داخل تولید کرد، البته اینجا مشکل حقوق معنوی واکسن‌ها مطرح می‌شود، که همزمان با صرف‌نظر از حقوق معنوی باید فناوری و دانش ساختشان را نیز وارد کرد چون بدون اینها نمی‌شود واکسن را به تولید انبوه رساند. پس می‌بینید که مشکل پیچیده‌ای است که سه جنبه دارد و امیدوارم که اعضای سازمان تجارت جهانی دور هم جمع شوند و هر سه جنبهٔ مسئله را در نظر بگیرند و بتوانند حجم تولید واکسن را افزایش بدهند.

* از خودکفایی تا چندجانبه‌گرایی؛ درس‌های یک همه‌گیری برای اقتصاد
_یورونیوز: بیش از یکسال از آغاز همه‌گیری ویروس کرونا و بحران ناشی از آن می‌گذرد. سازمان تجارت جهانی از این موضوع چه درس‌هایی گرفته‌ است؟

_ اوکانجو اِیوه‌لا: ممنون از پرسش شما. البته از این بحران درس‌های زیادی حاصل شده. فکر می‌کنم یکی از مهمترین درس‌هایی که همه گرفته‌اند این بوده که جهان چقدر به‌هم‌پیوسته است و به‌همین دلیل چه کشورهای فقیر چه کشورهای غنی، چقدر برای این‌گونه بحران‌ها ناآماده هستند، و دیگر این که برای هر بحران این‌چنینی باید نظام‌های بهداشتی را در سراسر جهان تقویت کرد. اما درس دیگر در این زمینه، نقش تجارت است. گرچه تجارت جهانی در سال گذشته، به‌لحاظ حجم تبادلات ۵.۳ درصد، و به‌لحاظ ارزش آنها ۷ درصد کاهش یافته، اما همین تجارت نقش بسیار مهمی در تسریع دسترسی به تجهیزات پزشکی و لوازم بهداشتی ایفا کرده است. بنابراین تجارت در کل کاهش یافته، ولی شاهد آن بودیم که ارزش تجاری تجهیزات پزشکی تا ۱۶ درصد و ارزش تجاری لوازم بهداشت فردی تا ۵۰ درصد افزایش یافت. این نشان می‌دهد که نظام چندجانبه‌گرای تجارت در رساندن لوازم پزشکی و بهداشتی به نقاط مختلف نقش مهمی داشته است. این یکی از عوامل است و فکر می‌کنم درس خوبی است تا یاد بگیریم که باید این نظام تجارت چندجانبه را حفظ و تقویت کنیم.

نکتهٔ دیگری که آموختیم آن بوده که زنجیره‌های تأمین کالا به شدت مقاوم اند، یعنی بسیار مقاومتر از آن‌که مردم فکرش را می‌کنند. تمام بحثی که دربارهٔ برون‌سپاری و درون‌سپاری تولید به‌راه افتاده به‌خاطر مشکلاتی است اخیرا شاهدشان بوده‌ایم. اما دیده‌اید که جابجایی محصولات کشاورزی و غذا به‌شدت بازگشت‌پذیر و پایدار بوده است. پیشتر دربارهٔ تولیدات دارویی هم این نکته را گفته‌ام.روی‌هم‌رفته، می‌بینیم که زنجیره‌های تأمین کالا اگرچه بی‌نقص نبوده‌اند اما عموما کار کرده‌اند. این درس خوب دیگری است که آموخته‌ایم.

و سرانجام این‌که نقش تجارت در زمینهٔ حل مشکلِ دسترسی به واکسن و نابرابری در این زمینه نیز بسیار مهم بوده و زنجیره‌های تأمین کالا برای همین ضروری اند. علاوه بر این درس‌هایی در زمینهٔ انتقال فناوری، دسترسی بیماران به واکسن و نیز مالکیت معنوی در کار بوده.

*بازجهانی‌سازی راه‌حلی برای اقتصاد جهان
_یورونیوز: بگذارید این موضوع را دنبال کنیم، سال گذشته درخواست‌هایی برای احیای تولید و خودمختاری و خودکفایی در زمینهٔ اقتصاد جهانی مطرح شد. آیا باید در چهارچوب چندجانبه‌گرایی جدید به تجارت جهانی بیندیشیم و اگر بله، چطور باید چنین کنیم؟
_ اوکانجو اِیوه‌لا: نخست، فکر می‌کنم که از چندجانبه‌گرایی انتقادهایی شده است و از سوی دیگر حمایت‌گری هم رشد کرده، که نتیجهٔ کمبودها و نقایص برنامهٔ جهانی‌سازی است. همانطور که می‌دانیم جهانی‌سازی صدها میلیون نفر را از فقر رهانده اما شماری را هم به حال خود رها کرده. فقیرانی در کشورهای ثروتمند هستند که رها شده‌اند و کشورهای فقیرتر هم از جهانی‌سازی بهره‌ای نبرده‌اند. اما درعین‌حال، فکر می‌کنم که چندجانبه‌گرایی جدید، اگر آن را چنین بنامیم، باید به‌گونه‌ای مدیریت شود که مشکلاتی را حل کند که جهانی‌سازی نتوانسته به آنها بپردازد،‌ و حتی باید همبستگی و همکاری ما را تقویت کند چون برای حل مشکلات مشترک جهانی به آنها نیازمندیم.

ولی باید نکته‌ای را بگویم. مردم دربارهٔ حمایت‌گری اقتصادی و این نکته صحبت می‌کنند که جهانی‌سازی کار نمی‌کند. من ترجیح می‌دهم به‌شکل بازجهانی‌سازی به این موضوع نگاه کنم، یعنی به‌نظر من شیوهٔ کار جهانی‌سازی دارد از نو سامان‌دهی می‌شود. ما شاهد نخستین موجی بودیم که در آن چین و اروپای شرقی وارد این نظام جهان شدند،‌ و منافع بسیاری نصیب اقتصاد جهان و اقتصاد این کشورها شد. حالا نیازمند موج بعدی هستیم که کشورهای آفریقا، و دیگر کشورهایی که در آسیا و آمریکای لاتین درآمد زیر میانگین دارند وارد نظام جهانی شوند. فکر می‌کنم چنین کاری جهانی‌سازی را از نو تقویت می‌کند و نابرابری‌های ناشی از توسعه فناوری و مرحله نخست جهانی‌سازی را حل‌وفصل می‌کند. پس بیایید به این بیندیشیم که جهانی‌سازی دوباره همانا تقویت چندجانبه‌گرایی است. من ترجیح می‌دهم این گونه به این چندجانبه‌گرایی جدید بیندیشم.

*نقش شرکت‌های کوچک و متوسط و نیز زنان در آینده اقتصاد
_یورونیوز: و دقیقا چه اقداماتی باید صورت بگیرد تا نه در جهت عکس جهانی‌سازی، بلکه به‌سوی این بازجهانی‌سازی با دیدگاه متفاوت برویم؟

_ اوکانجو اِیوه‌لا: خب نخست باید کاری کنیم که خوبی‌های نظام‌های چندجانبه، در نظام تجاری سرجایشان بمانند و تقویت شوند: یعنی زمینهٔ تجارتِ برابر و منصفانه و به‌دور از تبعیض فراهم باشد، و تمامی اصول و نیز ثبات این نظام امتداد داشته باشد.

این قطعا لازمهٔ کار است. وانگهی، باید دید چطور می‌توان دیگران را وارد این نظام کرد، مثلا در اکثر کشورهای جهان شرکت‌های کوچک و متوسط موتور رُشد اقتصادی اند. ایجاد شغل می‌کنند و سبب جابجایی کالاها می‌شوند. و با این‌حال می‌بینید که این شرکت‌ها در بسیاری از کشورها در نظام چندجانبهٔ تجاری مشارکتی ندارند و عضو زنجیرهٔ تأمین کالای ملی، منطقه‌ای و جهانی نیستند. پس یکی از نکاتی که باید دوباره به آن بیندیشیم این است که شرکت‌های کوچک و متوسط را چطور واردِ زنجیره‌ای کنیم که کالاها را به نقاط مختلف دنیا می‌رساند؟ نقش زنان در تجارت هم نکته دیگری است. در اکثر کشورها، مالک ۵۰ درصد یا بیش از ۵۰ درصدِ این شرکت‌های کوچک و متوسط زنان هستند. چطور باید آنان را وارد این تبادل کرد؟ چه قوانین تازه‌ای باید گذاشت که حامی این بخش‌های اقتصاد جهان باشد؟ ما در سازمان تجارت جهانی این‌ موضوعات را بررسی می‌کنیم تا ببینیم بازجهانی‌سازی چطور می‌تواند این افراد را که در گذشته به‌حاشیه رانده شده‌اند وارد کار کند.

*توجه به یارانه‌ها در شیلات و تطابق مقررات برای تسهیل تجارت الکترونیک
_یورونیوز: شما در۲۶ آوریل مصادف با روز تجارت، دربارهٔ اصلاحات سازمان تجارت جهانی با والدیس دومبروسکیس، معاون کمیسیون اروپا گفتگو کردید. موضوع اصلی این گفتگو چه بود و به‌نظر شما اتحادیهٔ اروپا در فرآیند اصلاح سازمان تجارت جهانی تا چه حدی نقش خواهد داشت؟

_ اوکانجو اِیوه‌لا: نقش اتحادیه اروپا برای نظام تجاری جهان و سازمان تجارت جهانی بسیار مهم است. و ما دربارهٔ مجموعه‌ای از نظرات اروپایی‌ها برای اصلاح این سازمان گفتگو کرده‌ایم. نظرات آنها بسیار مفید و جذاب اند. یکی از مسائل مورد گفتگو ازسرگیری و تکمیل مذاکراتی بود که سازمان تجارت جهانی پیشتر داشته. مثلا مسئلهٔ اعطای یارانهٔ شیلات و ماهیگیری به‌منظور تقویت پایایی اقیانوس‌ها.
این گفتگوها ۲۰ سالی می‌شود که در جریان است و می‌دانم که اتحادیه اروپا و تمامی دیگر اعضا مایل‌اند این گفتگوهای چندجانبه را به نتیجه برسانند. بنابراین دربارهٔ ازسرگیری این مذاکرات گفتگو کردیم،‌ و همچنین دربارهٔ حل‌وفصل اختلافاتی که در نظام ادارهٔ سازمان تجارت جهانی پیش آمده بوده بحث کردیم و این که چطور باید آن را از نو تقویت و اصلاح کنیم. دربارهٔ این صحبت کردیم که قوانین سازمان را با مسائل قرن بیست‌ویکم، از جمله مسائل تجارت دیجیتال و بازرگانی الکترونیک تطابق بدهیم، و اتحادیه اروپا در این زمینه بسیار یاریگر است. و در نهایت دربارهٔ تجارت و شرایط آب‌وهوایی گفتگو کردیم. این که مقررات سازمان تجارت جهانی به سبزشدن و کربن‌زدایی از اقتصاد چه کمکی می‌کند، و دیگر آن که چطور به نوسازی اقتصادی پس از همه‌گیری یاری می‌رساند؟
*نقش سازمان تجارت جهانی در حفظ محیط زیست
_یورونیوز: همه اعضای سازمان تجارت جهانی به اهداف توسعهٔ پایدار متعهد شده‌اند،‌ و بسیاری از این اهداف به حفاظت از محیط زیست برمی‌گردد. در فرآیند چندجانبه‌گرایی جدید یا چنان که شما می‌گویید بازجهانی‌سازی، سیاست‌های تجاری با چالش‌های آب‌وهوایی و زیست‌محیطی چگونه برخورد می‌کنند؟
_ اوکانجو اِیوه‌لا: فکر می‌کنم مقررات تجاری واقعا به کاستن از سطح انتشار دی‌اکسید کربن و در نتیجه به کربن‌زدایی و سبزترکردن جهان کمک می‌کنند. و فکر می‌کنم فرصت‌های زیادی برای استفاده در این زمینه هست. نخست آن‌که در سال ۲۰۱۶ اعضای سازمان تجارت جهانی مذاکره دربارهٔ کالاها و خدمات مربوط به محیط زیست را آغاز کردند تا به توافقی برسند که انگیزه حرکت به‌سوی فناوری‌های پاک‌تر و سبزتر می‌شد. پس امکانی موجود بود اما این مذاکرات متوقف شد. بنابراین یکی از کارهایی که می‌کوشیم انجام بدهیم آن است که این مذاکرات را احیا کنیم و ببینیم چطور می‌توان آنها را به نتیجه‌ای رساند که برای اعضای سازمان و جهان و محیط زیست مفید باشد. البته مسائلی دربارهٔ این‌ هست که چطور می‌توان در حوزهٔ تجارت و سازوکار‌های متنوع آن از انتشار کربن کاست. مثلا سازوکار «انطباق حد انتشار کربن» که مد نظر اتحادیه اروپاست و درباره‌اش بحث کرده‌اند. همچنین در سازمان تجارت جهانی دربارهٔ این مسئله بحث کرده‌ایم تا هر اتفاقی که می‌افتد با مقررات این سازمان همخوانی داشته باشد. اما باید به ابزارهای متنوع نظر داشته باشیم، ابزارهایی که می‌توان به‌کار گرفت تا تجارت نسبت به محیط پاسخگوتر باشد. فکر می‌کنم مبحث چالش‌برانگیز و جذابی است. و ما در پی آن هستیم که با اتحادیه اروپا و دیگر کشورها دربارهٔ مسائل زیست‌محیطی همکاری کنیم.
*چشم انداز آینده
_یورونیوز: در نگاه به چشم‌انداز کوتاه‌مدت یک تا سه سال آینده، شما بیش از همه به‌دنبال رسیدن به چه اهداف یا کسب چه دستاوردهایی هستید؟
_ اوکانجو اِیوه‌لا: در یک تا سه سال آینده؟ در واقع، در سال پیش رو به‌دنبال چند دستاورد برای سازمان تجارت جهانی هستم. فکر می‌کنم پیش و بیش از هر چیز باید این سازمان را به یک سازمان نتیجه‌بخش تبدیل کنیم. این تصور که سازمان تجارت جهانی نتیجه‌ای کسب نمی‌کند کارآمد نیست. این تصویر باید عوض شود. من امکان عظیمی برای ایجاد تغییر می‌بینم،
همین امسال دوازدهمین نشست وزیران را در ماه دسامبر برگزار خواهیم کرد و این کار را با تمرکز بر نتایج انجام می‌دهیم. نخست این فرصت عظیم را داریم که مذاکرات شیلات و ماهیگیری را که حدود ۲۰ سال به ‌درازا کشیده به نتیجه برسانیم. و گفته‌ام که چون این مسئله به پایایی اقیانوس‌ها و همچنین معاش مردان و زنان ماهیگیر مربوط می‌شود باید این مذاکرات را به نتیجه برسانیم. بنابراین تا جایی که به من مربوط می‌شود این اولویت نخست ماست.
دومین جایی که می‌خواهم در آن به نتایجی برسیم در زمینه تجارت و بهداشت است. سازمان تجارت جهانی در زمینهٔ همه‌گیری امکان منحصربه‌فردی برای کمک به حل مسائل کنونی دارد، و پیشتر نشان داده است که امر تجارت و نظام چندجانبه‌گرای تجاری بخشی از راه‌حل این مسائل است. مایلم پس از به نتیجه رساندن مذاکرات دربارهٔ مالکیت معنوی و انتقال فناوری، کارهای بیشتری در این زمینه بکنیم و دریابیم که برای حل مسئلهٔ دسترسی به تجهیزات پزشکی و درمانی و واکسن به چه ابزاری نیاز داریم. این کمک بزرگی برای حل مسائل است که می‌توانیم در نشست وزیران دربارهٔ آن به نتیجه برسیم.
سومین نکته دربارهٔ کشاورزی است. این مسئله برای تمامی اعضای سازمان، اعمم از توسعه‌یافته یا نیافته اهمیت حیاتی دارد. و همچنین مسئلهٔ تأمین خوراک نیز مطرح است. می‌دانیم که نظام تجاری چندجانبه‌گرا متضمن آن است که زنجیره‌های تأمین خوراک در جهان پایدار باشند. پس امنیت غذایی نکتهٔ مهمی است و باید دید چطور می‌توان در زمینه کشاورزی به توافق‌هایی رسید که برای اعضا سودمند باشد. البته مسئله یارانه‌‌های صنایع و یارانه‌های سرانه را داریم که به آنها حمایت‌های خانگی می‌گوییم، یعنی نوعی یارانهٔ کشاورزی که البته سبب می‌شود اعضا کمی بابت زمینهٔ برابر در رقابت تجاری نگران باشند. مایلم در این حوزه هم شاهد پیشرفت باشم.پس در یک تا سه سال آینده، فرصت‌های زیادی برای نوسازی سازمان تجارت جهانی هست.
*توجه به خواست‌های اجتماعی در زمینه مقررات اقتصادی
_یورونیوز: و همچنان که گفتید برخی از این مسائل سالیان سال ادامه داشته‌ است و ما در بسیاری موارد شاهد توسعه یا عدم توسعه در این زمینه‌ها بوده‌ایم. دربارهٔ توسعه و اولویت‌بندیِ مسائلِ مهمی از این دست مایلم از شما بپرسم که چطور می‌شود در حل این مسائل، یعنی در برخورد با این نابرابری‌ها، مردم و اجتماع را در کانون توجه قرار داد؟

_ اوکانجو اِیوه‌لا: تجارت ابزاری برای رسیدن به یک هدف است. هدف از آن هم توسعه و بهبود زندگی مردم است. مسئلهٔ اصلی مردم اند. پس سازمان تجارت جهانی و ابزارهای آن باید برای بهبود زندگی مردم مورد استفاده قرار بگیرند، چه فقیرانی که در کشورهای غنی به‌سر می‌برند چه کشورهایی که خود فقیر و درحال‌توسعه هستند. مقررات باید به‌شکلی باشد که بتوانیم این کشورها را وارد نظام تجارت جهانی کنیم و اینگونه زندگی آنها را بهبود ببخشیم. و تمامی نتایجی که من از آنها صحبت کردم باید به بهبود زندگی مردم بینجامد،‌ مثلا در مورد کشاورزی و ماهیگیری. همانطور که می‌دانید در بسیاری از کشورهای درحال توسعه، معاش مردم به اینها وابسته است، و البته ماهیگیری هم در کشورهای فقیر مهم است هم در کشورهایی که اقتصاد بزرگتری دارند. حتی دربارهٔ بهداشت و حل مشکل همه‌گیری یا حتی مشکلات محیط زیست، ما در سازمان تجارت جهانی در تمامی این موارد، فرصت بهبود زندگی مردم را در اختیار داریم.

انتهای پیام/*